Willa Zipsera w Bielsku-Białej
A/288/09 z 25.11.2009
Willa Zipsera wzniesiona została jako rezydencja bielskiego przemysłowca Edwarda Zipsera, naprzeciwko jego fabryki. Jednopiętrowy podpiwniczony budynek z mansardowym dachem, półkoliste okna ozdobione dekoracyjnymi kratami i podłoga wyłożona płytkami ceramicznymi oraz piękna drewniana balustrada – to cechy charakterystyczne tej pięknej niegdyś budowli.
Po wojnie była tu szkoła podstawowa, a od lat 60. internat specjalistycznego ośrodka szkolno-wychowawczego. Przez lata wiele się zmieniło wewnątrz budynku: nie ma już m.in. lustrzanej sali balowej i witraży w oknach, przestronne pomieszczenia zamieniono w niewielkie klitki. Wszystko poprzerabiano pod kątem potrzeb szkoły i internatu. Od kilku lat willa stoi pusta i niszczeje. Ośrodek musiał się stąd wyprowadzić, bo stan techniczny obiektu zagrażał bezpieczeństwu dzieci. Od kilku lat obiekt stał więc pusty i niszczał. Miasto podjęło wówczas decyzję o wystawieniu budynku na sprzedaż, najpierw jednak postarało się o wpisanie Willi Zipsera do wojewódzkiego rejestru zabytków. Inaczej bowiem istniałoby zagrożenie, że nabywca zechce zburzyć zabytkowy budynek (tak jak zresztą stało się z jednym z budynków w Lasku Cygańskim), a – co należy podkreślić – Willa Zipsera – to perełka europejskiej architektury. W 2010 r. budynek trafił w ręce prywatne. Istnieje więc nadzieja, że nowy właściciel odnowi go i zaadaptuje do pełnienia funkcji umożliwiających zwiedzanie tego pięknego zabytku.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Edward Zipser, który wybudował dla siebie okazałą willę, pochodził z bogatego rodu bielskich przemysłowców. Korzenie rodziny Zipserów sięgają Spisza – zresztą w języku słowackim spisz pisze się „zips”. Ich grobowiec znajduje się na cmentarzu ewangelickim w Mikuszowicach Śląskich.
Twórcą potęgi przemysłowej rodziny był Edward Zipser, który w 1826 r. postawił w Mikuszowicach Krakowskich manufakturę włókienniczą, która była jedną z najstarszych w Małopolsce. W ten sposób powstała firma „Zipser und Sohn”. Po 15 latach, w 1841 r. przekształcił ją w fabrykę, w której już w dwadzieścia trzy lata później pracował cud postępu technicznego, jedna z pierwszych w regionie – maszyna parowa. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych maszyn i urządzeń, Edward Zipser zaczął się coraz bardziej liczyć w bielskim środowisku. Posiadał już wówczas dwa zakłady, jako że od 1850 r. bliźniacza fabryka funkcjonowała również w pobliskich Łodygowicach. Niestety, w 1871 r. Edward Zipser umarł, a majątek po nim przejął syn – Aleksander, który go jeszcze powiększył. Rozbudował on fabryki, zastawiając w austriackich bankach prywatny majątek położony w Czechowicach. Rynki zbytu, obejmujące dotychczas jedynie monarchię austro-węgierską i Daleki Wschód, poszerzyły o Japonię, Amerykę i północną Afrykę. Sukna produkowane przez Zipserów zdobywały liczne międzynarodowe nagrody na światowych wystawach, chociażby w 1873 r. w Wiedniu czy w 1878 r. w Krakowie oraz 1884 r. w Chicago.
Po śmierci Aleksandra firmę przejęli jego synowie – Edward i Erwin, przy czym Edward mieszkał na terenie fabryki. Podczas jednej ze swoich wizyt w Brazylii, z której sprowadzał surowce do swoich fabryk, poznał córkę dostawcy bawełny, w której się zakochał. Kiedy postanowił się z nią ożenić i zabrać ze sobą do Bielska, jej ojciec zapytał, gdzie jego córka będzie mieszkała. Kiedy odpowiedział, że w fabryce, przyszły teść nakazał mu postawić najpierw willę, a później się ożenić. Tak też uczynił. I taka jest historia powstania pięknej willi Zipsera.
Źródło: peuk.fiiz.pl
