Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej

Kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej – rzymskokatolicki kościół parafialny z około 1500 roku położony we wsi Binarowa w województwie małopolskim.

Znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego i uznawany jest za jeden z najcenniejszych drewnianych późnogotyckich kościołów w Polsce i Europie.

5 lipca 2003 roku został wpisany wraz z innymi drewnianymi kościołami południowej Małopolski i Podkarpacia na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co uzasadniono następująco: harmonijne połączenie walorów historycznych, architektonicznych i artystycznych, najcenniejsza polichromia spośród wszystkich drewnianych kościołów Małopolski.

Architektura i wyposażenie
Kościół jest orientowany, konstrukcji zrębowej z drewna jodłowego, jednonawowy, z dobudowaną wieżą od zachodu. Do kwadratowej niemal nawy przylega węższe, prostokątne prezbiterium zamknięte trójbocznie od wschodu z dostawioną od północy zakrystią. Od północy do nawy dobudowana znacznych rozmiarów kaplica Aniołów Stróżów, a od południa kruchta. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, o ścianach silnie zwężających się ku górze, z nadwieszoną izbicą, zwieńczona hełmem ostrosłupowym. Pod wieżą mieści się obszerny przedsionek. To najstarsza znana drewniana wieża przykościelna. Nawa i prezbiterium przykryte dachem jednokalenicowym o konstrukcji więźbowo-zaskrzynieniowej z sygnaturkową wieżyczką.

Wnętrze świątyni nakryte jest stropami płaskimi, w nawie z zaskrzynieniami wsparte drewnianymi filarami z arkadami. Całe wnętrze z najdrobniejszymi detalami architektonicznymi ozdabia wspaniała polichromia: na stropach późnogotycka patronowa z motywami roślinnymi (jej twórca podpisał się inicjałem M K B oraz stylizowanym gmerkiem), na ścianach barokowe cykle przedstawieniowe, w kaplicy o motywach figuralnych i ornamentalnych. W nawie, kaplicy i zakrystii znajdują się nadwieszone nad tymi pomieszczeniami chóry muzyczne. W kościele znajdują się organy z XIX wieku zbudowane najpewniej przez Stanisława Janika z Krosna.

W skład najstarszego wyposażenia kościoła pochodzącego także z poprzednich świątyń wchodzą:

• gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z około 1380 roku oraz cztery płaskorzeźby Świętych Dziewic: Barbary, Doroty, Katarzyny i Małgorzaty z około 1410 roku (pozostałość ołtarza Czterech Świętych Dziewic),
• figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem datowaną na lata około 1425-1430 w ołtarzu głównym,
• krucyfiks z około 1525 roku,
• kamienna chrzcielnica z pierwszej tercji XVI wieku,
• ozdobne gotyckie okucia kowalskie drzwi prowadzących z kruchty do nawy.

Z XVII wieku pochodzą między innymi:

• duży ołtarz główny z początku XVII wieku, wzorowany na ołtarzu głównym z kościoła parafialnego w Bieczu z rzeźbą św. Michała Archanioła w zwieńczeniu,
• dwa ołtarze boczne w nawie; północny z kultowym obrazem Matki Boskiej Piaskowej,
• Grupa Pasyjna na gotyckiej belce tęczowej,
• bogato rzeźbione ławki,
• konfesjonały pokryte malowidłami,
• tron celebransa,
• ambona.

Otoczenie kościoła
Kościół ogrodzono drewnianym płotem w XIX wieku. W 1898 roku wzniesiono w bezpośrednim jego sąsiedztwie murowaną dwuprzelotową dzwonnicę parawanową o tynkowo-ceglanej fakturze murów. Mieszczą się na niej trzy dzwony: jeden gotycki z XV wieku z minuskułowym napisem i dwa z lat 1960-tych. Ogrodzenie i dzwonnica były remontowane w 1956 i 1997 roku.

W kulturze
Wyjątkowość kościoła w Binarowej zainspirowała Mirona Białoszewskiego do napisania w 1956 roku utworu poetyckiego poświęconemu świątyni pod tytułem Stara pieśń nad Binarową. Stanisław Wyspiański będąc w kościele wykonał jego szkic.

Źródło: wikipedia.pl