Głaz upamiętniający ks. Edmunda Roszczynialskiego w Cewicach
Głaz z tablicą upamiętniający miejsce zamordowania przez Niemców w listopadzie 1939 rok, ks. Edmunda Roszczynialskiego w Cewicach. Pomnik ks. Roszczynialskiego w Cewicach został odsłonięty 9 listopada 1986 w miejscu jego męczeńskiej śmierci.
Ks. Edmund Roszczynialski urodził się 30 października 1888 roku w Łężycach. W okresie I wojny światowej powołany został do służby w armii niemieckiej, gdzie był sanitariuszem i kapelanem. Po zakończeniu działań wojennych powrócił na Pomorze do Grudziądza, gdzie mieszkał do 1920 r. Zaangażował się mocno w działalność społeczno-kulturalną, zakładając Towarzystwo Czeladzi Katolickiej, którego został prezesem. W latach 1920-26 pełnił obowiązki katechety w Seminarium Nauczycielskim w Wejherowie. Jako proboszcz w Wejherowie w latach 1927-29 rozbudował kościół farny. Zajmował się zbieraniem materiałów historycznych o Kalwarii wejherowskiej. W 1928 r. wydał cenną monografię pt. „Kalwaria wejherowska, jej fundatorzy, duszpasterze i uroczystości”. Ks. Edmund Roszczynialski przyczynił się do zaprowadzenia kursów haftu kaszubskiego i kroju. Działał w Towarzystwie Czytelni Ludowych, w latach 1915-39 należał do Towarzystwa Naukowego Toruńskiego, był również jednym z współzałożycieli „Gazety Kaszubskiej”. Za liczne inicjatywy duszpasterskie i działalność kulturową w 1933 r. otrzymał godność szambelana papieskiego. Należał do gorliwych krzewicieli kultury kaszubskiej, za co został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Orderu „Polonia Restituta”.
W czasie II wojny światowej z jego inicjatywy powstała w Wejherowie organizacja charytatywna „Pomoc Polakom”. Organizacja świadczyła pomoc materialną polskim rodzinom, ofiarom działań wojennych, dzieciom oraz wdowom po zamordowanych polskich działaczach. Organizacja ta w 1940 r. przyjęła nazwę „Polska Żyje”, a w 1942 r. weszła w skład „Gryfa Pomorskiego”.
Na początku września 1939 r. w Wejherowie odwiedził go generał E. Rommel, jeden z czołowych dowódców hitlerowskiego wermachtu. Obaj znali się, ponieważ żoną generała była kuzynka ks. E. Roszczynialskiego. Podczas odwiedzin E. Rommel zostawił zasłużonemu kapłanowi „żelazny list”, pismo zabezpieczające go przed aresztowaniem przez SS. Gestapo jednakże nie honorowało żadnego listu asekuracyjnego i aresztowało księdza 30 października 1939 roku. Ks. Edmund Roszczynialski więziony był najpierw w Wejherowie, następnie 10 listopada przeniesiono go do więzienia w Lęborku. Zginął rozstrzelany przez SS 11-12 listopada 1939 w Cewicach.
Źródło: cewice.pl
