Pomnik Pocztyliona w Oskowie

Poczta na terenie ziemi lęborskiej obsługiwana była zarówno przez pocztę polską jak i pocztę pruską. W XVII wieku Brandenburczycy utworzyli połączenie kurierskie między Hamburgiem a Rygą prowadzące przez Lubekę, Rostok, Szczecin, Koszalin, Słupsk, Gdańsk i Królewiec. Była to najkrótsza trasa łącząca Prusy z Pomorzem. Pomiędzy Słupskiem, a Gdańskiem szlak wiódł przez Łupawę, Karwno, Kozin, Oskowo, Bukowinę, Linię i Pobłocie. Drugi szlak natomiast prowadził z Lęborka przez Małoszyce, Osowo, Cewice, Oskowo, Rokity do Bytowa, łącząc zamki w obu miastach. W Oskowie przez wiele dziesięcioleci znajdował się graniczny urząd pocztowy.

Na trasie szlaku pocztowego pomiędzy Lęborkiem, a Oskowem w dniu 25 września 1781 roku doszło do brutalnego zabójstwa. Pewien Żyd, stróż z Lęborka, niejaki Lewin Mozes (lub Moses) napadł na pocztowca pruskiej poczty Salonkiego. Po kilkukrotnym uderzeniu go kamieniem w głowę dobił on swoją ofiarę wbijając jej nóż w gardło, po czym skradł przewożone przez pocztowca dwa miechy ze złotem o wartości około 150 talarów. Zbrodnia, której dopuścił się Mozes bardzo szybko wyszła na jaw. Nie próbował on bowiem nawet ukryć ciała. Okoliczni mieszkańcy na drugi dzień otworzyli wóz pocztowy i odnaleźli w nim zamordowanego Salonkiego. Mordercę schwytano, osądzono i skazano na śmierć. Wyrok wykonano 8 lutego 1782 roku. W literaturze istnieją dwie wersje tego w jaki sposób to nastąpiło. Według jednej z nich przestępcę stracono na Górze Parkowej w Lęborku, natomiast druga mówi o tym, że mordercę łamano kołem przed budynkiem sądu w Lęborku.

Nie ma pewności, że akurat zabójstwo pocztowca przyczyniło się do późniejszych decyzji, ale faktem jest, że od 1782 roku trasy szlaków pocztowych uległy pewnej modyfikacji i przestały prowadzić dyliżanse przewożące przesyłki pocztowe przez Oskowo.

W miejscu tego tragicznego zdarzenia już przed wojną stał kamień-pomnik ze znakiem krzyża i drewnianą tablicą z ostrzeżeniem dla potomnych. Pamiątkowy kamień ustawiono ponownie po wielu latach aby upamiętnić ten historyczny fakt i przypomnieć przebieg starego szlaku pocztowego. Uroczystego odsłonięcia dokonano 21 października 2008 roku. W 2019 roku kamień pocztyliona odnowiono jeszcze raz, tym razem w nowym miejscu. Tuż obok kamiennego obelisku oraz pamiątkowej tablicy objaśniającej całą historię ustawiono przedwojenny głaz-pomnik, czyli ponad 100-letni pomalowany na biało kamień z czarnym krzyżykiem, który udało się odnaleźć.

Źródło: cweice.pl