Cmentarz ewangelicko-augsburski w Cieszynie
A-443/86 z 11.07.1986
Cieszyńska nekropolia protestancka, określana mianem „nowego cmentarza ewangelickiego” została założona w 1887 r. Teren cmentarza nie jest duży, w związku z czym, nie wszystkie nagrobki są na niej zachowane. Poza nielicznymi przykładami, większość utrzymanych grobów ma z reguły prosty, współczesny kształt. Na cmentarzu spoczywa wielu zasłużonych twórców polskiej kultury i nauki, nie tylko tych zamieszkujących Cieszyn, ale również tych, którym los niejednokrotnie nie pozwolił pracować na własnej ziemi, ale którzy pragnęli być pochowani na Ziemi Cieszyńskiej. Są wśród nich m.in.:
- ks. dr Andrzej Buzek (1885–1971), katecheta, publicysta, autor „Historii Kościoła”;
- Jerzy Hadyna (1888–1969), pedagog, działacz muzyczny, zbieracz folkloru;
- inż. Józef Kiedroń (1879–1932), działacz narodowy, ekspert do130 spraw kopalnictwa węgla kamiennego; minister przemysłu i handlu RP (1923–1925), twórca Syndykatu Polskich Hut Żelaza;
- dr med. Jan Władysław Kubisz (1885 Gnojnik – 1948 Cieszyn), chirurg, pierwszy polski dyrektor Szpitala Śląskiego w Cieszynie, lekarz drużyn ratunkowych w czasie Powstania Warszawskiego, wydatnie przyczynił się do restauracji Szpitala Śląskiego po II wojnie światowej, pozostawił szkic o historii szpitala;
- prof. dr med. Adam Michejda (1916–1961), chirurg, pediatra, humanista, profesor chirurgii dziecięcej na Akademii Medycznej we Wrocławiu;
- prof. dr med. Kornel Michejda (1887–1960), chirurg, profesor i dziekan Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Wilnie, prezes Towarzystwa Chirurgów Polskich; kierownik II katedry Kliniki Chirurgicznej, rektor Akademii Medycznej w Krakowie;
- ks. Oskar Michejda (1885–1966), proboszcz parafii ewangelickiej w Trzyńcu, superintendent polskiego kościoła ewangelicko-augsburskiego, prezes Towarzystwa Ewangelickiego Oświaty Ludowej w Czechosłowacji, proboszcz w Cieszynie i senior Diecezji Cieszyńskiej, publicysta, redaktor pisma „Ewangelik” i „Kalendarza Ewangelickiego”.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Silna obecność kościoła ewangelicko-augsburskiego, a także, w znacznie mniejszym stopniu, innych wyznań protestanckich na Śląsku Cieszyńskim, stanowi po dziś dzień jeden z głównych czynników, wyróżniających ten region od innych, w większości katolickich regionów Polski. Protestanci stanowią znaczny procent ludności (od 10 do 50%) w takich miejscowościach Śląska Cieszyńskiego, jak Cieszyn, Skoczów, Ustroń, Goleszów i Hażlach.
W samym Cieszynie znajduje się największa w Europie Środkowo-Wschodniej świątynia ewangelicka – kościół Jezusowy. Jest on jedną z sześciu świątyń Łaski Bożej wzniesionych przez ewangelików na mocy ugody altransztadzkiej zawartej w 1707 r. między królem Szwecji, Karolem XII i cesarzem Józefem I. Ewangelicy, prócz świątyni w Cieszynie, zbudowali wówczas również świątynie w Żaganiu, Kożuchowie, Jeleniej Górze, Kamiennej Górze i Miliczu. Jednak jedynie cieszyńska świątynia pełni do dnia dzisiejszego funkcję świątyni ewangelickiej. Aż do wydania przez cesarza Józefa II patentu tolerancyjnego w 1781 r. był on jedyną świątynią ewangelicką na Śląsku Cieszyńskim.
W Cieszynie działa również jedno z niewielu w Europie muzeów dedykowanych historii luteran – Muzeum Protestantyzmu. Jego oficjalne otwarcie jako placówki zajmującej się prezentacją życia duchowego oraz kultury materialnej cieszyńskiej społeczności ewangelickiej na przestrzeni dziejów, odbyło się w 2009 r. i było jednym z elementów obchodów jubileuszu 300-lecia wyznaczenia miejsca pod budowę wspomnianego wcześniej cieszyńskiego kościoła Jezusowego. Uroczysta inauguracja została połączona z prezentacją wystawy stałej pod tytułem „Z dziejów luteranizmu na Śląsku Cieszyńskim”.
Wszystkie cenny zbiory biblioteczne, archiwalne i muzealne będące własnością Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie funkcjonują jednak w jej strukturze jako dwie wydzielone statutowo i finansowane ze środków parafialnych instytucje. Oprócz Muzeum Protestantyzmu, ogromną wartość ma Biblioteka i Archiwum im. B.R. Tschammera Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie. Głównym ich celem działania obu placówek jest gromadzenie, ochrona, opracowanie oraz udostępnianie i popularyzacja dawnego jak również współczesnego cieszyńskiego dziedzictwa, związanego z szeroko rozumianą działalnością kościoła ewangelicko-augsburskiego na Śląsku Cieszyńskim.
Źródło: peuk.fiiz.pl
