Kościół ewangelicki Jezusowy w Cieszynie

Kościół Jezusowy jest świątynią ewangelicko-augsburskiej parafii w Cieszynie i jednocześnie największym kościołem ewangelickim nie tylko w diecezji cieszyńskiej, ale całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Późnobarokowa świątynia jest ogromną budowlą (może pomieścić nawet 7 tys. wiernych), charakterystyczną dla krajobrazu Cieszyna. Długość nawy wynosi 54,5 m, jej szerokość 14,3 m, z nawami bocznymi 38,5 m, wysokość w osi podłużnej zaś 24 m. Jej wieża dominuje praktycznie nad całym miastem. Jest to pięcionawowa bazylika zbudowana na planie szerokiego krzyża, z półkolistym prezbiterium, pokryta dwuspadowym dachem z lukarnami. Nawę poprzedza ryzalit potężnej, 75-metrowej wieży. Dzwonnica zwieńczona jest galeryjką krytą dachem cebulastym zakończonym banią z krzyżem. W wieży zawieszone są trzy stalowe dzwony z 1922 r. pochodzące z Westfalii.

Dookoła budowli rozmieszczone są rzędy półkolistych okien. Do głównego wejścia ozdobionego barokowym portalem z reliefem baranka prowadzą reprezentacyjne schody. Nawa główna jest sklepiona kolebkowo, nawy boczne są trójkondygnacyjne i mieszczą galerie otwarte do nawy głównej.

Główną ozdobą kościoła jest monumentalny barokowy ołtarz z 1766 r. W kartuszu umieszczona jest kopia słynnego obrazu Juana de Juanesa z Muzeum Prado w Madrycie, przedstawiająca ostatnią wieczerzę, namalowana przez Fryderyka Oezera w 1766 r. Powłokę ołtarza imitującą marmur wykonał bielski malarz Heintze.

U stóp kolumnady stoją nadnaturalnej wielkości rzeźby czterech ewangelistów autorstwa cieszyńskiego rzeźbiarza Józefa Prackera, który wykonał również w 1782 r. ambonę zwieńczoną figurą zmartwychwstałego Chrystusa. Po prawej stronie ołtarza, za tralkową balustradą, stoi popiersie Karola XII, dar króla szwedzkiego Gustawa V.

Po przeciwnej stronie znajduje się klasycystyczna chrzcielnica, wykonana pod koniec XVIII w. z kamienia i posiada drewnianą pokrywę. Chór jest dwukondygnacyjny, mieści największe na Śląsku Cieszyńskim koncertowe organy firmy Karola Barkera z Frankfurtu, obudowane barokową dekoracją. Ambona połączona z nadwieszonymi schodami, dobudowana w 1785 r. powstała dzięki fundacji adwokata cieszyńskiego Rudolfa Tschammera. Zdobi ją w zwieńczeniu rzeźba Chrystusa, a podtrzymuje postać anioła.

Od czasu swego powstania budowla nie była poddawana żadnym przebudowom, dlatego też dzisiaj podziwiać możemy ją w pięknym, pierwotnym kształcie.

Po prawej stronie do kościoła przylega stary cmentarz ewangelicki, częściowo zamieniony w park oraz tzw. „stara pajta”, czyli dawna szkoła ewangelicka z 1725 r., której najbardziej znanymi wychowankami byli: Paweł Stalmach, Andrzej Cinciała, Oskar Michejda i Jan Śliwka. W pobliskim budynku znajduje się również słynna Biblioteka Tschammera, która może się poszczycić ponad 17 000 tomami wartościowych ksiąg, w tym cennymi starodrukami i kilkoma inkunabułami. W kościele mieści się ponadto Muzeum Protestantyzmu.

Ewangelicka świątynia, przykład architektury późnego baroku austriackiego, jest najbardziej charakterystyczną budowlą na terenie całego Cieszyna. Jej położenie za zboczach wzgórza powoduje, iż jest ona doskonale widoczna praktycznie z każdego punktu miasta. Stanowi cenny zabytek sakralny nie tylko dla ewangelików, ale również dla wyznawców wszystkich wyznań. Jej zewnętrza architektura, a także bogaty, barokowy wystrój wnętrz, potrafi wprawić w niemy zachwyt.

Źródło: peuk.fiiz.pl