Bastion św. Rocha na Jasnej Górze
83 z 14/11.1947, 1198/72 z 20.12.1972; 12/78 z 17.02.1978
Bastion św. Rocha (zwany też od swoich fundatorów bastionem Morsztynów) jest miejscem, w którym mieści się najnowsza i najnowocześniejsza ekspozycja skarbów sztuki wotywnej na Jasnej Górze. Sama budowla stanowi jeden z czterech potężnych bastionów jasnogórskiej twierdzy, który usytuowany jest od północno-zachodniej strony Sanktuarium.
W Bastionie zorganizowana jest od 2006 r. wystawa stała pn. „Bogurodzica. Splendor Rzeczypospolitej Obojga Narodów”. Ekspozycja, urządzona z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik spotykanych w muzealnictwie, obejmuje zabytki powstałe do końca XVIII w., w tym:
- zbiór zabytkowej broni z epok nawiązujący do funkcjonowania na Jasnej Górze garnizonu wojskowego;
- grupę cennych wyrobów orientalnych, m.in. trofeów bitwy pod Wiedniem w 1683 r., ofiarowanych na Jasną Górę przez rodzinę króla Jana III Sobieskiego;
- pięć buław – insygniów władzy dawnych polskich hetmanów oraz szablę ofiarowaną przez króla Stefana Batorego;
- dzieła rzemiosła artystycznego, malarstwa i rzeźby, naczynia liturgiczne, plakiety wotywne oraz cenne tkaniny obiciowe i gobeliny;
- wystawy czasowe dotyczące dziejów Polski Ludowej i „Solidarności”, w tym m.in. dary wotywne Lecha Wałęsy, wystawa poświęcona ks. Jerzemu Popiełuszce i inne.
Projektantami ekspozycji są architekci Jan Boguszewski i Stratos Gafos. Realizacja przedsięwzięcia nie byłaby możliwa bez fundatora, dr Jana Kulczyka, który ją w całości sfinansował.
Aktualnie trwają prace nad urządzeniem ekspozycji w drugiej przestrzeni Bastionu – w galerii znajdującej się pomiędzy murami twierdzy z lat 1631–1636, a tymi, które zbudowano już po potopie. Znajdzie się tu ekspozycja obrazująca dzieje walki i martyrologii Polaków w okresie zaborów i w XX w. – aż po czasy „Solidarności” (obecnie w formie wystaw czasowych).
Źródło: peuk.fiiz.pl
Decyzja o wzniesieniu zabudowań fortyfikacyjnych na Jasnej Górze zapadła w 1620 r., za czasów króla Zygmunta III Wazy, gdy pobliski Śląsk znalazł się w poważnym zagrożeniu w związku z działaniami wojny trzydziestoletniej. Ich budowa rozpoczęła się w 1624 r., a prace zakończyły się w 1652 r. W narożach twierdzy zbudowano cztery potężne wieloboczne bastiony, w tym Bastion św. Rocha, który został wzniesiony w latach 1631–1636 wg projektu wybitnego inżyniera wojskowego i architekta Andrea dell’Aqua. W latach 1674–1745 zabudowania twierdzy poddane zostały rozbudowie, mającej na celu ich wzmocnienie. Unowocześnione wówczas fortyfikacje jasnogórskie wytrzymały kilka oblężeń w XVIII w., ale na początku XIX w. straciły swoje znaczenie militarne, co zbiegło się z rozbiorami Polski. Od tamtej pory stanowią one cenne zabytki sztuki obronnej dawnych wieków.
Na początku lat 90. XX w. podczas prac remontowych prowadzonych w Bastionie św. Rocha odkryto, iż pod zewnętrznymi murami bastionu, wzniesionymi w latach 1678–1681, znajdują się inne, pochodzące z czasów budowy najstarszej twierdzy w latach 1631–1636. Udało się odsłonić i pokazać ściany pamiętające czasy oblężenia szwedzkiego w 1655 r. – na murach tych do dziś widać ślady szwedzkich kul armatnich.
Z uwagi na fakt, iż to właśnie w Bastionie św. Rocha zachowały się nienaruszone wszystkie ważne elementy XVII-wiecznych fortyfikacji, podjęto decyzję o jego wyremontowaniu i udostępnieniu dla zwiedzających. Zdecydowano także, iż zostanie one przeznaczony na cele muzealne i będzie służył jako kolejna przestrzeń wystawiennicza na Jasnej Górze. Uroczyste otwarcie pierwszej części stałej ekspozycji muzealnej w Bastionie miało miejsce w 2006 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Inne obiekty znajdujące się w:
Jasna Góra - zespół klasztoru oo. Paulinów
- Bastion św. Rocha na Jasnej Górze
- Brama Lubomirskich na Jasnej Górze
- Brama Matki Boskiej Bolesnej na Jasnej Górze
- Brama Matki Bożej Zwycięskiej na Jasnej Górze
- Brama św. Jana Pawła II na Jasnej Górze
- Brama Wałowa (Jagiellońska) na Jasnej Górze
- Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze
- Klasztor jasnogórski w Częstochowie
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP i Znalezienia Krzyża w Częstochowie
- Krypty na Jasnej Górze
- Wały Jasnogórskie
- Wieża Jasnogórska
