Kościół pw. śś. Andrzeja i Barbary w Częstochowie
269/60 (R/85/47) z 07.03.1960 r., 1177/70 z 29.12.1970; 5/78 z 13.02.1978
Kościół pw. śś. Andrzeja i Barbary jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem leżącej w dekanacie Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Częstochowie na terenie archidiecezji częstochowskiej.
Lokalizacja kościoła nie jest przypadkowa. Zdecydowało o niej prawdopodobnie źródełko, w którym wg legendy obmyto sprofanowany w 1430 r. obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, skradziony na Jasnej Górze przez bandę husycką. Na pamiątkę legendarnego źródełka postawiona została również kaplica pw. św. Barbary (Sanktuarium Zranionej Twarzy Jasnogórskiej Pani z Cudownym Źródłem).
Kościół pw. śś. Barbary i Andrzeja Apostoła w Częstochowie, znany bardziej jako kościół św. Barbary, został wzniesiony w latach 1637–1643 z inicjatywy o. Andrzeja Gołdonowskiego, prowincjała ojców paulinów, dla potrzeb nowicjatu Klasztoru Jasnogórskiego. Konsekracja świątyni miała miejsce w 1643 r. Dokonał jej ks. biskup Jan Madaliński, sufragan gnieźnieński, z uposażenia biskupa krakowskiego ks. Piotra Gębickiego. Kościół reprezentuje styl późnorenesansowy, częściowo przebudowany. Jego wnętrze jest barokowe, a wyposażenie pochodzi w większości z XVIII w. i z czasów restauracji kościoła. Budowla jest trójnawowa wzniesiona na planie bazyliki. Najbardziej charakterystycznym elementem kościoła jest masywna, dołem wieloboczna, a górą okrągła, ceglana wieża, wyraźnie stylizowana na basztę obronną. Kościołem opiekują się ojcowie i bracia paulini.
Źródło: peuk.fiiz.pl
W XV i XVI w. w Częstochowie znajdowały się dwie kaplice św. Barbary. W 1643 r. jedna z nich opisywana była jako „stojąca pod Jasną Górą”. Miejsce to związane było z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1430 r. Czarna Madonna została, po sprofanowaniu przez rabusiów, porzucona przy źródle, w którym później ją obmyto. Początkowo przy cudownym źródełku stał krzyż, obecnie znajduje się nad nim się barokowa kaplica św. Barbary z I połowy XVIII w.
Budowa kościoła pw. św. Barbary, rozpoczęta w 1637 r., zakończyła się w 1642 r. Wówczas skończyły się również prace budowlane nad klasztorem przeznaczonym na nowicjat pauliński. W 1660 r. wzniesiono nad zakrystią oratorium zakonne (kaplica św. Anny) połączone na piętrze z klasztorem krytym gankiem.
Klasztor i kościół były wielokrotnie niszczone: podczas potopu szwedzkiego, w latach 1769–1772 ze strony wojsk rosyjskich w czasie walk konfederatów barskich. W okresie wojen napoleońskich w 1807 r. kościół zamieniony został na szpital, w 1809 r. splądrowany przez wojska austriackie. Po kasacie zakonu paulinów w 1864 r., pozbawiony gospodarza kościół i klasztor ulegał coraz większej dewastacji.
W 1891 r. została erygowana parafia pw. śś. Barbary i Andrzeja poprzez wydzielenie jej z parafii św. Zygmunta.
Niedawno zakończono gruntowną renowację i remont kościoła pw. św. Barbary, którego stan wymagał kompleksowych prac remontowych. Zakres prac obejmował m.in.: wymianę spoin wątku ceglanego, uzupełnienie ubytków w części ceglanej elewacji, oczyszczenie mechaniczne cegieł, częściową wymianę tynków zewnętrznych, naprawę profili ciągnionych gzymsów i opasek, uzupełnienie obróbek blacharskich z blachy miedzianej oraz malowanie i ślusarkę okienną. W trakcie prac renowacyjnych zamontowany został krzyż drewniany po konserwacji.
Projekt renowacji kościoła był współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007–2013.
Źródło: peuk.fiiz.pl
