Stary Rynek w Częstochowie

Stary rynek to jeden z zabytkowych placów Częstochowy. Rynek nie jest duży – jego wymiary wynoszą około 100 m na 66 m. Mimo to, z uwagi na zabytkowe zabudowania, często objęte ochroną konserwatora zabytków oraz wielowiekową historię, uznawany jest za ważną atrakcję miasta. Stanowi on również pamiątkę Starej Częstochowy, która na początku XIX w. została połączona z Nową Częstochową, tworząc nowy organizm miejski. Stary rynek rozpoczyna się przy zarządzanym do 1866 r. przez paulinów XIV-wiecznym gotyckim kościele pw. św. Zygmunta, który uznawany jest za najstarszy zabytek sakralny Częstochowy.

Historia placu sięga czasów średniowiecza. Już wtedy bowiem pełnił on funkcję rynku Starej Częstochowy. Zbudowano tutaj prawdopodobnie stary ratusz miejski. Zabudowania rynku zostały spalone podczas szwedzkiego potopu.

Przy rynku zachowały się kamienice wschodniej i północnej pierzei. W okresie od XV w. do 1812 r. stał tu ratusz, który spalił się w pożarze. Ów ratusz został zbudowany w XV w. w północno-zachodniej części starego rynku. Budowla była wymieniana w dokumentach w 1564 r. i 1660 r. oraz na szwedzkim planie miasta z 1702 r. W 1706 r. budynek został zastawiony, a następnie wykupiony przez paulinów. Ostatecznie zniszczeniu uległ w okresie 1809–1812. W 1826 r. pierwotnie istniejące na terenie dzisiejszej Częstochowy dwa odrębne miasta, Stara Częstochowa i rozwijająca się wokół klasztoru Częstochówka, zostały formalnie połączone w jeden organizm administracyjny, dzięki czemu Częstochowa stała się czwartym pod względem ludności miastem w Królestwie Polskim. Wyrazem równości dwóch organizmów było zbudowanie w latach 1828–1836 nowego ratusza w połowie drogi między nimi, na obecnym placu Biegańskiego.  

W karczmie przy starym rynku, według opowieści, nocował Napoleon Bonaparte, idący ze swoimi wojskami na Moskwę.

W 2007 r. na starym rynku rozpoczęto prace archeologiczne. Ich efektem było odkrycie miejskiej studni, fundamentów kilku nie istniejących już budowli, prawdopodobnie wagi miejskiej i szubienicy. Zidentyfikowano również dokładnie lokalizację tutejszego ratusza, zaznaczoną obecnie konturem obrysu fundamentów na powierzchni rynku.

Na uwagę przy starym rynku, z uwagi na detale architektoniczne, zasługują przede wszystkim: XVIII-wieczne kamienice pod numerami 21 i 23, wzniesiona na początku XX w. kamienica pod numerem 14 oraz budynek dawnej karczmy z XVII w. (obecnie ulica Mirowska 4).

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż stary rynek uznawany jest za koniec Szlaku Orlich Gniazd, który rozpoczyna się w Krakowie. Został on stworzony przez króla Kazimierza III Wielkiego, który doprowadził do stworzenia systemu obronnego zabezpieczającego granice, ważniejsze szlaki handlowe i zaludnione obszary Małopolski. Co najmniej kilkanaście twierdz powstało na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej z konieczności obrony handlowego traktu z Krakowa do Wielkopolski, jak i pobliskiej granicy państwa.

Źródło: peuk.fiiz.pl