Pomnik "Rzeź Wołyńska" w Domostawie
Pomnik "Rzeź Wołyńska" w Domostawie to pomnik autorstwa Andrzeja Pityńskiego wzniesiony w 2024 roku w pobliżu miejsca obsługi podróżnych „Bukowa – kierunek Rzeszów” przy drodze ekspresowej S19, w miejscowości Domostawa w województwie podkarpackim. Poświęcenie i odsłonięcie pomnika nastąpiło 14 lipca 2024, w 81. rocznicę kulminacji masowych zbrodni na Polakach na Wołyniu.
Autorem pomnika jest Andrzej Pityński. 14-metrowy pomnik waży 14 ton i ma kształt orła, którego korpus jest umieszczony w płomieniach. Całkowita wysokość monumentu razem z cokołem wynosi 20 metrów.
W środku monumentu znajduje się wycięty krzyż, a w nim trójzębne widły, symbolizujące tryzub, na które nabite jest ciało dziecka. U jego podstawy z jednej strony (awers), znajduje się rodzina z dziećmi – matka z dzieckiem na rękach – w płomieniach, a z drugiej (rewers), znajdują się głowy dzieci nabite na sztachety płotu, również umieszczone w płomieniach. W górnej części pomnika, na skrzydłach orła, umieszczone zostały nazwy miejscowości, w których doszło do mordów dokonywanych przez UPA.
Oficjalna nazwa tego miejsca to: Memoriał Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich.
Źródło: wikipedia.pl
Pomnik "Rzeź Wołyńska" w Domostawie budził skrajne emocje ze względu na zawarty w nim drastyczny przekaz, jednak, jak przekonywał twórca i fundatorzy, zbrodnie UPA na ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej były bardzo drastyczne, i taki też powinien być pomnik, aby ukazać ogrom zbrodni. Rzeźba została odlana w brązie w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w 2018 roku. Fundatorzy chcieli, by pomnik był darem dla Narodu Polskiego od polskich weteranów ze Stanów Zjednoczonych oraz Kanady. Zobowiązali się do poniesienia wszelkich kosztów związanych z adaptacją miejsca pod pomnik, budową cokołu oraz transportem pomnika z Gliwic i jego montażu. Pierwotnie pomnik miał zostać odsłonięty 11 lipca 2018 roku, w 75. rocznicę rzezi wołyńskiej. Pomimo usilnych starań amerykańskich weteranów, nie udało się jednak znaleźć w Polsce lokalizacji. Nie chciały go postawić na swoim terenie: Jelenia Góra, Rzeszów, Toruń i Stalowa Wola.
W 2018 powołano Społeczny Komitet Budowy Pomnika, w którego skład weszli m.in. pisarz Stanisław Srokowski, dziennikarz Witold Gadowski, dr hab. Andrzej Zapałowski, dr hab. Włodzimierz Osadczy, dr Witold Zych, Dionizy Garbacz. Pierwszym prezesem Komitetu był ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, po śmierci zastąpił go ks. Antoni Moskal, proboszcz parafii Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Pielni w archidiecezji przemyskiej, kustosz pamięci o mieszkańcach wsi Borownica w gminie Bircza i innych wsi w Bieszczadach, pomordowanych w latach 1939–1947 przez ukraińskich nacjonalistów.
W 2021 roku Rada Gminy Jarocin zdecydowała o tym, by pomnik stanął w Domostawie. Wójt gminy jeszcze w 2018 roku uzgodnił tę lokalizację z autorem. Wyrazili na nią także zgodę fundatorzy monumentu.
Andrzej Pityński (pośmiertnie), Zbigniew Walczak oraz Rada Gminy Jarocin, a także historyk dr Witold Zych, zostali laureatami Nagrody im. Witolda Hulewicza. Przyznano ją za decyzję o przyjęciu pomnika upamiętniającego rzeź wołyńską i postawieniu go przy Via Carpatia.
Odsłonięcie tego pomnika na terenie Polski miało jeszcze jedno ważne znaczenie. Od tego Andrzej Pityński uzależnił swoje pochowanie w Polsce, jego pogrzeb odbędzie się w październiku 2024 w rodzinnym Ulanowie.
Pomnik, który nosi nazwę Rzeź wołyńska, ma upamiętnić Polaków, ale też obywateli polskich innej narodowości, którzy zginęli z rąk nacjonalistów ukraińskich, to są Żydzi, Ormianie – moi przodkowie, Czesi na Wołyniu i przedstawiciele wielu innych narodowości, ale także sprawiedliwych Ukraińców. To chcę podkreślić, ten pomnik będzie też upamiętniał tych, szlachetnych Ukraińców – polskich obywateli, którzy ratowali Polaków i Żydów, a którzy często płacili za to straszliwą cenę, ginęli z rąk banderowców.
Tadeusz Isakowicz-Zaleski
Źródło: wikipedia.pl
