Kościół pw. Krzyża Świętego i Zespół Klasztorny Redemptorystów w Gliwicach
324/60 z 10.03.1960; 323/60 z 10.03.1960
Kościół pw. Krzyża Świętego jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która znajduje się na terenie dekanatu Gliwice należącego do diecezji gliwickiej i metropolii katowickiej.
Centralne miejsce w barokowej świątyni zajmuje ołtarz główny z cudownym Krzyżem i figurą ukrzyżowanego Chrystusa oraz grupą niewiast stojących pod Krzyżem. Z prawej strony Chrystusa stoi Jego Matka. Po obu stronach tabernakulum umieszczone są reliefy przedstawiające świętych redemptorystowskich: po lewej św. Alfonsa Liguori, a po prawej – św. Klemensa Hofbauera. Dwa mniejsze ołtarze w nawie głównej to ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy z kopią słynnego obrazu z kościoła pw. św. Alfonsa Liguori przy Via Merulana w Rzymie oraz ołtarz Świętej Rodziny. W górnej części obu ołtarzy widnieją obrazy świętych. Nad ołtarzem Matki Bożej znajduje się obraz przedstawiający założyciela Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela – zakonu Redemptorystów. Ołtarz Świętej Rodziny wieńczy natomiast obraz św. Jadwigi Śląskiej. W nawie bocznej, za łukowato sklepionym portalem, znajduje się ołtarz św. Barbary – patronki górników. Wewnątrz kościoła na uwagę zasługują ponadto zabytkowe organy.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwszy drewniany kościół pw. św. Krzyża został wzniesiony na miejscu, w którym od XIV w. stał murowany krzyż, wymieniony po raz pierwszy w dokumencie fundacyjnym szpitala Trójcy Świętej z 1409 r. Pisemna wzmianka o świątyni pochodzi jednak dopiero z początku XVI w. i już wówczas wiadomo, iż w 1515 r. kościół przeszedł pierwszą w swojej historii renowację.
W 1612 r. do Gliwic przybyli Franciszkanie, którzy zaczęli opiekować się kościołem pw. św. Krzyża. Dla nich mieszczanie wznieśli w 1614 r. drewniany klasztor.
Okres wojny trzydziestoletniej wiąże się cudem. Aby móc się skutecznie bronić, władze miasta postanowiły spalić drewniane przedmieście, w tym także zabudowania klasztorne. Trzykrotna próba ich podpalenia nie powiodła się, co uznano za cud. Po bohaterskiej obronie przed wojskami generała Mansfelda, podczas której zakonnicy znaleźli schronienie za murami miasta, okazało się, że zarówno kościół, jak i klasztor pozostały nietknięte.
Klasztor i kościół zostały rozbudowane w latach 1655–1673. Niestety, w 1677 r. zabudowania spłonęły w pożarze. Cudem jednak ocalał drewniany krzyż, który od tamtego czasu stał się symbolem nadziei na odbudowę klasztoru i kościoła.
Dzięki hojności fundatorów już w 1683 r. stały nowe, już murowane, zabudowania zespołu klasztornego, które w kolejnych latach wyposażono. Cudem ocalały z pożaru krzyż z Chrystusem był przechowywany w refektarzu, a w czasie zaraz, które wielokrotnie nawiedzały Gliwice, krzyż był niesiony przez miasto. Podobnie działo się w czasie suszy. Istniało głębokie przekonanie o jego uzdrowicielskich mocach. Za przełożonego O. Makariusa Obarskiego krzyż znalazł miejsce w ołtarzu św. Józefa, aby wreszcie, cztery lata później, podczas wielkich uroczystości z udziałem prowincjała Wielowiejskiego, zostać umieszczonym na ołtarzu głównym.
Po kasacji klasztoru w 1810 r., jego skarby zostały przewiezione do Wrocławia, a w opuszczonym budynku klasztornym zorganizowano miejskie gimnazjum. Sam kościół zaś uzyskał status kościoła gimnazjalnego.
W nocy z 22 na 23 czerwca 1845 r. podczas wyjątkowo silnej burzy kościół utracił trzy lipy, które posadził król Jan III Sobieski podczas swojego pobytu w klasztorze 1683 r.
W połowie XIX w. miała miejsce duża renowacja kościoła.
W 1921 r. do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Ministerstwa Kultury została skierowana prośba o przekazanie kościoła i klasztoru Redemptorystom.
W kolejnych latach świątynia przechodziła remonty i renowacje, uzupełnione zostało jej wyposażenie, m.in. o nowe rzeźby i organy, została również powiększona.
Tragicznym wydarzeniem w historii kościoła był pożar w 1980 r., który dokonał wielu zniszczeń, zarówno na terenie kościoła, jak i klasztoru w 1980 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
