Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój
A/1464/92 z 07.05.1992
Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój to uzdrowisko położone w Dolinie Wisły, nad zbiornikiem Goczałkowickim. Goczałkowickie uzdrowisko to jeden z największych ośrodków reumatologiczno-rehabilitacyjnych na Śląsku. Od 1856 roku z powodzeniem udziela świadczeń zdrowotnych z wykorzystaniem przypadkowo odkryej solanki i borowiny. Uzdrowisko Goczałkowice specjalizuje się w leczeniu schorzeń narządów ruchu, chorób naczyń obwodowych, układu oddechowego, w rehabilitacji osób z cukrzycą. Oferuje szeroki zakres zabiegów w oparciu o naturalne surowce lecznicze: solankę chlorowo-sodową wzbogaconą jodem, bromem, żelazem i magnezem oraz borowinę. Dobra te są wydobywane lokalnie. Kompleks uzdrowiskowy położony jest w pięknym parku i można w nim podziwiać dziewiętnastowieczna architekturę.
Na terenie Uzdrowiska Goczałkowie-Zdrój można podziwiać piękne zabytki, m.in. budynek pijalni wód leczniczych, były Hotel Prezydent czy Kurthotel, obecnie pawilon „Wrzos”.
Zabudowania nadal czynnego uzdrowiska pochodzą z II poł. XIX w. Należą do nich: wzniesiony w stylu architektury parkowej w 1862 r. budynek pijalni wód, neobarokowy budynek administracji z 1880 r. oraz pawilony „Wrzos” z 1874 r. i „Górnik” z 1897 r.
W Uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój znajdują się: 2 szpitale uzdrowiskowe, 3 zakłady przyrodolecznicze, 2 sanatoria rehabilitacyjne oraz przychodnia uzdrowiskowa.
Na terenie uzdrowiska znajdują się udokumentowane następujące naturalne surowce lecznicze:
- mineralna woda swoista, 7,5% chlorkowo-sodowa (solanka) jodkowa, żelazista z odwiertów: „Goczałkowice Nowy-1” (GN-1) i „Goczałkowice-21” (G-21);
- mineralna woda swoista, 6,3% chlorkowo-sodowa (solanka) jodkowa, żelazista z odwiertu: „Goczałkowice Nowy-2” (GN-2);
- torf leczniczy (borowina) ze złoża „Rudołtowice”.
Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój jest rozbudowanym, posiadającym pełną infrastrukturę leczniczą i techniczną zakładem opieki zdrowotnej. Składa się na niego kompleks ośrodków Wojewódzkiego Ośrodka Reumatologiczno-Rehabilitacyjnego, w którego skład wchodzą: Szpital Reumatologiczno-Rehabilitacyjny, Szpital Uzdrowiskowy dla Dzieci „Stokrotka”, Sanatorium Rehabilitacyjne dla Dorosłych, Zakład Przyrodoleczniczy, Przychodnia Uzdrowiskowa oraz Zakład Diagnostyki. Ośrodek specjalizuje się m.in. w leczeniu chorób narządu ruchu, laryngologicznych oraz zajmuje się także rehabilitacją osób z cukrzycą.
Niewątpliwe walory lecznicze uzdrowiska uatrakcyjnia samo jego otoczenie, którego historia zaczęła się ponad 150 lat temu. Kompleks składa się bowiem zarówno z obiektów zbudowanych współcześnie, jak i obiektów zabytkowych, do których należą:
- budynek pijalni wód leczniczych, wzniesiony w 1862 r. o drewnianej konstrukcji ryglowej, w stylu architektury parkowej;
- dawny hotel „Prezydent” („Cesarski”) – neobarokowy, wybudowany w 1880 r., obecnie siedziba administracji;
- pawilon zdrojowy „Wrzos”, pochodzący z 1874 r., wzniesiony z drewna w konstrukcji muru pruskiego;
- pawilon „Modrzew”, wzniesiony z czerwonej cegły na wysokiej, kamiennej podmurówce, z betonowymi nadprożami i wstawkami muru pruskiego;
- pawilon Spółki Brackiej „Górnik” – wzniesiony w 1897 r. z czerwonej cegły na podmurówce kamiennej, obecnie siedziba biblioteki i Gminnego Ośrodka Kultury.
Źródło: peuk.fiiz.pl / wikipedia.pl
Pijalnia w Goczałkowicach-Zdroju została wzniesiona w 1862 roku w stylu architektury parkowej. Charakteryzuje się drewnianą konstrukcją ryglową w dolnej partii od wewnątrz wzmocnienia ceglane. Dawniej ozdobiony był perłowymi inkrustacjami. Wewnątrz mieścił się marmurowy basen, osadzony na ozdobnych kamiennych postumentach. Bezpośrednio z niego, przewodami do obrzeży przepływała solanka, którą można było czerpać do woli. Całość połączona była krytym deptakiem z domem zdrojowym o długości 88 metrów. Obecnie jest to najstarszy obiekt, który przetrwał burzliwe okresy historyczne w Uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój.
W Starej Pijalni w Goczałkowicach-Zdroju można prowadzić krenoterapię, czyli kurację pitnymi wodami leczniczymi. Dostępnych jest pięć wód o szerokim spektrum działania: Józef, Jan, Stefan, Helena, Józefina. Krenoterpia skuteczna jest w leczeniu:
- chorób górnych i dolnych dróg oddechowych
- otyłości
- osteoporozy
- cukrzycy
- chorób nerek i dróg moczowych
- chorób układu nerwowego
- chorób układu trawienia
- chorób ortopedyczno-urazowych
Napić można się także naturalnej wody mineralnej Goczała – łagodnej w smaku, bogatej w zróżnicowane składniki mineralne butelkowanej wody gazowanej i niegazowanej.
Początek rozwoju goczałkowickiego uzdrowiska przypada na II poł. XIX w. W 1856 r. Rząd Pruski, podczas poszukiwań soli, odkrył bowiem tutaj bogate złoża solanki o dużych wartościach leczniczych. Pierwsze obiekty uzdrowiskowe zostały wzniesione w latach 1860–1862 z inicjatywy pszczyńskiego lekarza, chirurga i położnika – A. Baebla, budowniczego W. Czecha oraz dwóch kupców H. Schillera i J. Lustiga. Powstały wówczas: łazienki, dom zdrojowy, pijalnia wód i pensjonat. W pijalni, całej z drewna, ozdobionej perłowymi inkrustracjami, mieścił się marmurowy basen osadzony na kamiennych postumentach. Z niego efektownymi przewodami przepływała solanka, którą dowolnie czerpać mogli kuracjusze. Pijalnia połączona była z domem zdrojowym krytym deptakiem o długości 88 m. Pierwszy sezon kuracyjny zaczął się w maju 1862 r. Do Goczałkowic przyjechało wówczas 262 kuracjuszy, którzy pragnęli leczyć tutaj swoje dolegliwości reumatyczne.
Szybki rozwój uzdrowiska związany był przede wszystkim z wybudowaniem nowej linii kolejowej, przebiegającej przez Goczałkowice, biegnącej na trasie: Wrocław - Vossowska - Tarnowskie Góry - Bytom - Szopienice - Murcki - Pszczyna - Dziedzice, która znacznie poprawiła jego dostępność komunikacyjną.
Dobrą passę w rozwoju uzdrowiska przerwał jednak wybuch I wojny światowej. W czasie jej trwania budynki zdrojowe wykorzystywane były przez wojsko, a po III powstaniu śląskim urządzono w nich obóz dla uchodźców z Opolszczyzny i Czech. Działania wojenne spowodowały więc znaczne uszkodzenia kompleksu zdrojowego. Po przyłączeniu tej części Śląska do Polski należące wówczas do J. Skarbka uzdrowisko reaktywowano, jego znaczenie było jednak znacznie mniejsze niż przed wojną. Sytuacja uległa poprawie, gdy nowi właściciele wyremontowali i zmodernizowali zniszczone budynki, podnosząc jednocześnie standard świadczonych tutaj usług. Z roku na rok liczba przyjeżdżających kuracjuszy ponownie zaczęła wzrastać. W 1932 r. zmianie uległa nazwa wsi na Goczałkowice-Zdrój.
Po raz kolejny dobrą passę w rozwoju uzdrowiska przerwała II wojna światowa, podczas której jego obiekty zostały zamienione na szpital wojskowy. Tym razem powojenne zniszczenia były tak wielkie, że istniało zagrożenie likwidacji zdroju, która ostatecznie nastąpiła w 1953 r. Kompleks udało się jednak ocalić dzięki decyzji Wydziału Zdrowia Wojewódzkiej Rady Narodowej, powołującej w Goczałkowicach Wojewódzki Szpital Przeciwreumatyczny, przekształcony później w Wojewódzki Ośrodek Reumatologiczno-Rehabilitacyjny. W kolejnych latach wyremontowano poszczególne obiekty kompleksu zdrojowego, wybudowano ponadto sanatorium dziecięce „Stokrotka” (burząc niestety w 1968 r. zabytkowy budynek prewentorium zwany „Bethesda”), a w 1980 r. oddano do użytku nowy zakład przyrodoleczniczy, uważany wówczas za jeden z najpiękniejszych w Polsce.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Do obiektu przynależą:
- Dawny Hotel "Prezydent" w Goczałkowicach-Zdroju
- Fontanna "Konrad" w Goczałkowicach-Zdrój
- Inhalatorium w Goczałkowicach-Zdroju
- Park Zdrojowy w Goczałkowicach-Zdroju
- Pawilon "Górnik" w Goczałkowicach-Zdroju
- Pawilon "Modrzew" w Goczałkowicach-Zdroju
- Pawilon "Wrzos" w Goczałkowicach-Zdroju
- Stara pijalnia wód w Goczałkowicach-Zdroju
