Kościół pw. św. Bartłomieja w Grodźcu Śląskim
A-142/76 z 06.09.1976
Kościół pw. św. Bartłomieja w Grodźcu Śląskim jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu Bielsko-Biała IV (Zachodni) należącego do diecezji bielsko-żywieckiej.
Jednowieżowa neogotycka grodziecka świątynia jest doskonale wkomponowana w tutejszy krajobraz. Murowany kościół posiada klasyczny dla gotyku plan krzyża łacińskiego oraz podział na przedsionek pod wieżą, nawę główną, nawę poprzeczną oraz prezbiterium z zakrystią. Gotycki styl podkreślony został przez czerwoną cegłę, z jakiej został wystawiony i kamienne elementy architektoniczne, takie jak łuki, kwiatony, kolumny, etc. Architektura zewnętrzna świątyni odznacza się systemem przypór, ostrołukami okien, triforiami na wieży, neogotycką kamieniarką, sygnaturką na skrzyżowaniu naw, wysokimi dachami i wysmukłą iglicą wieżową. Do kościoła wchodzi się przez masywne drzwi ozdobione kamienną supraportą w kształcie gotyckiego maswerku z krzyżem. Po obu stronach drzwi wykuto w kamieniu daty położenia kamienia węgielnego i poświęcenia kościoła: 2.12.1908 i 18.8.1910. W przedsionku (kruchcie) umieszczone zostało renesansowe kamienne epitafium z wyobrażeniem postaci Henryka Grodeckiego z 1587 r., przeniesione ze starego kościółka. Z dawnej świątyni pochodzi także klasycystyczne tabernakulum oraz obraz św. Bartłomieja. Nad kruchtą wznosi się wieża, w której wnętrzu wiszą trzy dzwony: św. Bartłomiej, św. Józef i św. Barbara.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Początki Grodźca Śląskiego sięgają XII w., kiedy to na trakcie handlowym wiodącym z Krakowa przez Cieszyn na Morawy, powstała drewniana warownia kasztelanii cieszyńskiej. Od tego gródka pochodzi zresztą zapewne nazwa wsi, która przy nim powstała. Po raz pierwszy Grodziec Śląski wzmiankowany był w 1305 r. Od początku swego istnienia wieś była częścią Księstwa Cieszyńskiego.
Pierwszy kościół w Grodźcu wzmiankowany był już w 1447 r. Prawdopodobnie to na jego miejscu nieopodal zamku Henryk Grodecki wystawił w 1579 r. nowy, solidny murowany kościół, w którym w XVIII w. dokonano niewielkich zmian. Nawa, prezbiterium i kruchta były murowane, oparte na przyporach. Jednakże sama wieża wzniesiona nad murowaną kruchtą miała konstrukcję drewnianą. Posiadała drewnianą izbicę i wysmukły barokowy, cebulasty hełm zwieńczony latarnią. Wieża ta była remontowana jeszcze w 1899 r. Kościół wraz z okalającym go cmentarzem położony był na terenie należącym do właścicieli zamku, dlatego też czyniono starania o budowę nowej, większej świątyni. Ze względu na zły stan techniczny, kościół ten, po wybudowaniu nowego w 1910 r., został w 1927 r. częściowo rozebrany. Fragmenty starego wyposażenia, m.in. klasycystyczne tabernakulum, obraz św. Bartłomieja z ołtarza głównego oraz płytę nagrobną H. Grodeckiego przeniesiono do wzniesionego na początku XX w. nowego kościoła. Inne elementy wyposażenia znajdują się w Muzeum Jana Sarkandra w Skoczowie.
Obecnie ze starego kościoła zachowały się jedynie trwałe kamienno-ceglane ruiny kwadratowego prezbiterium z półokrągłą absydą i zachowanym łuku tęczy dzielącym ją od nieistniejącej nawy głównej od strony zachodniej. Zostały one zabezpieczone i poddane pracom konserwatorskim w 1987 r. Cmentarz przykościelny, po rozbiórce okalającego go muru, uległ także stopniowej degradacji.
Jeżeli chodzi o nowy kościół, jak już wspomniano, starania o jego wybudowanie podejmowano już na początku XX w. Jako pierwszy plan ten chciał realizować ks. proboszcza Engelbert Chrobok (1903–1906), udało się to jednak dopiero jego następcy – ks. Józefowi Łomozikowi. Dzięki zebranym od wiernych funduszom, po uroczystym nabożeństwie 2 grudnia 1908 r., w dniu 60-tej rocznicy panowania cesarza Franciszka Józefa I, wyruszyła procesja na miejsce budowy, gdzie ks. Łomozik poświęcił kamienie. Po uzyskaniu oficjalnej zgody na budowę, wsparli ją finansowo arcyksiążę Fryderyk Habsburg oraz ówcześni dziedzice Grodźca – Strzygowscy, a także ks. kardynał Kopp, Sejm Śląski w Opawie oraz skromny rolnik z Łaz Gunia. Darmowy plan budowy kościoła wykonał Albin Theodor Prokop – architekt arcyksiążęcej Komory Cieszyńskiej. Budową kierował zaś budowniczy z Cieszyna Ludwik Kametz. Budowę świątyni ukończono w 1910 r. Jego poświęcenie miało miejsce 18 sierpnia tegoż roku.
Źródło: peuk.fiiz.pl
