32. Bateria artylerii tzw. "duńska" - stan. nr 1

Bateria „Duńska", wraz z siostrzaną baterią „Grecką", została wybudowana w 1932 roku. Były to pierwsze fortyfikacje wybudowane na Półwyspie Helskim. Uzbrojona w dwie armaty typu lądowego, brała czynny udział w obronie Helu w 1939 roku ostrzeliwując niemieckie okręty.

32 Bateria artylerii, tzw. „duńska” – polska dwudziałowa bateria artylerii nadbrzeżnej kalibru 105 mm, ustawiona na wschodnim brzegu Półwyspu Helskiego (od strony morza), na wysokości miasta Hel. Wchodziła w skład Rejonu Umocnionego Hel. Po 13 września 1939, w czasie kampanii wrześniowej działa zostały przeniesione na nowe stanowiska pomiędzy Juratą a Helem, na zachodnim brzegu mierzei, w celu wzmocnienia obrony od strony Zatoki Gdańskiej.

Bateria składała się z dwóch armat ustawionych na odkrytych betonowych działobitniach oraz dwóch schronów na amunicję, o grubości ścian 1 m (osobno na pociski i ładunki miotające. Działobitnię wykonano w formie betonowego okręgu o średnicy 11 m; na środku zamontowano obrotnicę umożliwiającą zmianę kierunku strzału w szerszym zakresie przez obrót armaty i ostrzał okrężny ogniem pośrednim. Działobitnie osłonięte były wałem ziemnym o wysokości 1,2 − 1,4 m. Prace budowlane wykonano w 1931 roku, a armaty ustawiono w kolejnym roku. Nieoficjalną nazwę bateria zawdzięczała armatom dalekonośnym firmy Schneider wz. 1930, opracowanym na zlecenie armii Danii, których dwa egzemplarze zakupiła Polska do testów. Armaty miały dwuogonowe łoże i koła szprychowe ze stalowymi obręczami, maksymalna donośność w zależności od źródeł określana jest od 17.700 m do 20.100 m (były to działa polowe o największej donośności w polskiej armii). Kąt ostrzału bez zmiany pozycji w zależności od źródeł określany jest na 47° do 50°.

Pierwotnie bateria miała numer 11, w 1936 roku zmieniony na 32. W starszej literaturze baterii „duńskiej” był na ogół przypisywany numer baterii 33, jednak nowsze analizy pozwoliły na jej prawidłowe zidentyfikowanie jako baterii nr 32, co wynika m.in. ze wspomnień dowódców, dokumentów dotyczących przydziału dział i pomiarów działobitni.

Uzbrojenie
Kiedy w 1929 roku zapadła decyzja o wykorzystaniu Półwyspu Helskiego dla celów obronnych, postanowiono w pierwszym rzędzie wybudować baterie nadbrzeżne zabezpieczające Hel od strony morza. Działa mające stanowić uzbrojenie baterii, Kierownictwo Marynarki Wojennej pozyskało z wojsk lądowych, które zakupiły je jako egzemplarze próbne przed podjęciem decyzji o wyborze dział polowych. Po przeprowadzeniu prób okazało się, że działa te są zbyt ciężkie do trakcji konnej, dlatego dla potrzeb artylerii lądowej zakupiono działa 105mm wz. 29. Niepotrzebne już armaty typu „greckiego" i „duńskiego" zdecydowano się przekazać Marynarce Wojennej. Noszą one potoczne nazwy od krajów, dla których zostały opracowane przez ich producenta - francuską firmę Schneider. Tak samo nazywano baterie, które wyposażono w te działa.

Projekt baterii powstał w 1931 roku w Szefostwie Fortyfikacji Wybrzeża Morskiego. Pierwotnie przewidywano, oprócz dwóch działobitni, budowę 4 schronów amunicyjnych, schronu kierowania ogniem oraz 2 schronów dla załogi. Planowano także zapasowe stanowiska dla baterii od strony Zatoki Gdańskiej. Ostatecznie w latach 1931-1932 wybudowano po dwie działobitnie oraz dwa schrony dla każdej baterii.

Organizacja baterii oraz działania wojenne
Początkowo bateria „Duńska" wraz z „Grecką" wchodziła w skład kompanii artylerii nadbrzeżnej, a od 1935 roku Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej, w którym otrzymała nr 12. W 1936 roku bateria otrzymuje numer 32, który pozostał niezmienny do wybuchu wojny.
W trakcie obrony Helu we wrześniu 1939 roku baterią dowodził por. mar. Adam Rychel. Z uwagi na swoje położenie nie odegrała jednak tak wielkiej roli jak bateria Im. Laskowskiego, zabezpieczając jedynie odcinek wybrzeża przed ewentualnym desantem. Działa baterii „Duńskiej" skutecznie przeszkadzały niemieckim trałowcom w wykonywaniu swoich zadań, wdając się z nimi w pojedynki ogniowe, m.in. 151 24 września.

Źródło: wikipedia.pl