Pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach
15/062
Ten niezwykły pomnik, upamiętniający śląski patriotyzm i trzy wystąpienia zbrojne ludności śląskiej przeciwko władzom niemieckim, dzięki którym Śląsk powrócił do Polski w latach 20. XX w., został odsłonięty 1 września 1967 r. Uroczystość ta miała wielkie znaczenie z historycznego punktu widzenia. Zgromadziła tysiące ludzi, zarówno mieszkańców Śląska, jak i innych regionów Polski.
Odlana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych stalowa konstrukcja ma formę trzech orlich skrzydeł, które symbolizują trzy powstania śląskie z lat 1919–1921. Harmonia i proporcje pomnika zaczerpnięte zostały ze sztuki antycznej, dlatego też bryły przypominają postaci kobiece ze starożytnych rzeźb. Na pionowych skarpach od strony katowickiego ronda gen. Ziętka widniały niegdyś nazwy miejscowości, które stały się polami powstańczych bitew.
Autorami projektu pomnika byli rzeźbiarz prof. Gustaw Zemła (którego ojciec był powstańcem śląskim) i architekt Wojciech Zabłocki. Wybudowano go na miejscu cmentarza żołnierzy Armii Czerwonej, których mogiły ekshumowano i przeniesiono do parku im. Tadeusza Kościuszki. Ufundowany został przez społeczeństwo Warszawy dla społeczeństwa Górnego Śląska.
Pomnik bardzo szybko zyskał aprobatę mieszkańców Katowic i stał się niejako jednym z symboli miasta. Jego postawienie było możliwe dzięki uporowi ówczesnego wojewody śląskiego – Jerzego Ziętka.
Drzewostan przy pomniku jest pozostałością ogrodu znajdującego się przy zamku przemysłowego rodu założycieli miasta Katowice – Thiele-Wincklerów, istniejącego niegdyś w miejscu dzisiejszego hotelu „Katowice” i parku Powstańców Śląskich.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Postawienie pomnika Powstańców Katowice zawdzięczają przede wszystkim uporowi ówczesnego wojewody śląskiego – Jerzego Ziętka, któremu niezwykle zależało na upamiętnieniu narodowowyzwoleńczych walk Ślązaków z Niemcami. Po przekonaniu do pomnika władz komunistycznych (co notabene również nie było łatwe), największym problemem stały się pieniądze. Jerzy Ziętek więc zabiegał o dofinansowanie przedsięwzięcia w stolicy. Ostatecznie podjęto decyzję o tym, iż pomnik będzie darem Warszawy dla Katowic, który wyrażać miał m.in. podziękowanie dla Ślązaków za wielkie zaangażowanie w odbudowę stolicy po zniszczeniach II wojny światowej.
Na koniec warto słów kilka napisać o trzech powstaniach śląskich, które były niezwykle ważnymi wydarzeniami zarówno dla samego Śląska, jak i formującego się wówczas po odzyskaniu niepodległości państwa polskiego. I powstanie śląskie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wybuchło 16 sierpnia 1919 r. w związku z aresztowaniem śląskich przywódców Polskiej Organizacji Wojskowej i niezadowoleniem ludności polskiej z terroru i represji niemieckich, których przejawem była m.in. masakra w Mysłowicach. Powstanie objęło głównie powiaty pszczyńskie i rybnicki oraz część okręgu przemysłowego. Po dziesięciu dniach zostało ono stłumione przez Niemców. II powstanie wybuchło rok później, w nocy z 19–20 sierpnia 1920 r. i trwało jedynie pięć dni. Objęło swym zasięgiem cały obszar okręgu przemysłowego oraz część powiatu rybnickiego. Komisja Międzysojusznicza zażądała wstrzymania walk, lecz Korfantemu udało się uzyskać dostęp Polaków do tymczasowej administracji, likwidację znienawidzonej przez Polaków niemieckiej policji Sipo oraz udział w nowych organach bezpieczeństwa. W ten sposób cele powstania zostały osiągnięte, zaś Polacy uzyskali znacznie lepsze warunki do kampanii przed plebiscytem. Ostatnie powstanie pod wodzą Wojciecha Korfantego rozpoczęło się w nocy z 2–3 maja 1921 r. i miało na celu poprawę niekorzystnego dla Polaków wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku. Było ono największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX w. i to właśnie dzięki niemu, w 1922 r. podpisano w Genewie konwencję w sprawie Śląska, według której obszar przyznany Polsce powiększony został do ok. 1/3 spornego terytorium.
Źródło: peuk.fiiz.pl
