Zespół Klasztorny Franciszkanów w Katowicach-Panewnikach
1202/73 z 19.02.1973
Neoromański zespół klasztorny został wzniesiony w latach 1905–1963. W jego skład wchodzi bazylika mniejsza pw. św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP. W klasztorze mieści się Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych oraz Muzeum Misyjne.
Panewnicki klasztor jest siedzibą franciszkańskiej Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. Jego zabudowania były wznoszone przez niemal 60 lat, w okresie 1906–1963. Unikatowy na skalę kraju neoromański zespół klasztorny, zaprojektowany przez franciszkanina z Karłowic Mansuetusa Fromma, składa się bowiem z:
groty Matki Boskiej Lourdzkiej wybudowanej w 1905 r;
bazyliki pw. św. Króla Ludwika i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, która wzniesiona została w latach 1906–1907;
klasztoru, który powstał w 1908 r;
kalwarii panewickiej, której zbudowania wznoszone były w latach 1957–1963.
Franciszkanie z tutejszego klasztoru pełnią posługę duszpasterską w Bazylice Mniejszej. W klasztorze zaś mieści się Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych oraz Muzeum Misyjne.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwsi franciszkanie pojawili się w Polsce w pierwszej poł. XIII w. Zakonnicy przybyli przez Niemcy i Czechy do Wrocławia, a następnie do Krakowa. Po sekularyzacji zakonu w 1810 r., wznowili oni swoją działalność dopiero w 1887 r. Ich pojawienie się na Górnym Śląsku związane było z rosnącym w II poł. XIX w. zapotrzebowaniem na siłę roboczą. Gwałtowny napływ ludności z innych prowincji pruskich, szczególnie Wielkopolski, stał się powodem angażowania do pracy duszpasterskiej zakonników, zwłaszcza znanych i popularnych franciszkanów. Wkrótce duchowieństwo diecezjalne zaczęło rozważać projekt, by sprowadzić ich do okręgu przemysłowego na stałe. W związku z propozycją ks. Ludwika Skowronka postanowiono osiedlić franciszkanów w Panewnikach, miejscowości oddalonej od kościoła parafialnego w Mikołowie o ok. 8 km. Pierwsi bracia – Tacjan Hante i Ubald Miera – osiedlili się w Panewnikach w 1902 r., zajmując tymczasowo jednopiętrowy dom w Starych Panewnikach, który zaadaptowali na klasztor. Urządzili też kaplicę mogącą pomieścić 300 osób. Uroczyste wprowadzenie zakonników do klasztoru nastąpiło 22 grudnia 1902 r.
Władze pruskie, obawiając się działalności zakonu na rzecz polskości Śląska, nie chciały wydać pozwolenia na budowę kościoła. Między innymi z tego powodu u podstaw panewnickiego założenia klasztornego, a więc i samej bazyliki, legła wybudowana w 1905 r. grota Matki Boskiej Lourdzkiej. Już w 1906 r. udało się rozpocząć budowę bazyliki, która została ukończona w 1907 r. Na szczycie wieńczącej świątynię kopuły umieszczono miedziany posąg św. Franciszka. We wrześniu 1907 r. zakonnicy przenieśli się do nowego klasztoru, a w niespełna rok później, 19 lipca 1908 r., książę biskup wrocławski kardynał Jerzy Kopp dokonał uroczystej konsekracji kościoła w obecności ok. stu tysięcy wiernych.
Z czasem Panewniki stały się ważnym ośrodkiem życia religijnego. Zaczęły tutaj licznie przybywać pielgrzymki wiernych, przede wszystkim w czasie odpustów Porcjunkuli i św. Ludwika IX króla, patrona panewnickiej świątyni.
W 1913 r. ojciec gwardian Wilhelm Rogosz sprowadził do Panewnik relikwie św. Męczenników – biskupów Romana i Ptolemeusza oraz towarzyszy. Ustalono wtedy, że nie będzie się tworzyć oddzielnej parafii w Panewnikach, natomiast od 1914 r. franciszkanie przejmą duszpasterstwo wiernych z Panewnik, Piotrowic, Ligoty i okolic.
W związku z nadaniem kościołowi w 1954 r. tytułu „Wniebowzięcia NMP” i zaliczeniem zespołu sakralnego w Panewnikach do sanktuariów maryjnych, postanowiono zbudować wokół klasztoru 15 kaplic różańcowych, co miało to miejsce w latach 1957–1963. W ten sposób powstała kolejna śląska kalwaria – Kalwaria Panewnicka.
Źródło: peuk.fiiz.pl
