Zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Szopienice-Borki"
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Szopienice-Borki” – założony w roku 2000 zespół przyrodniczo-krajobrazowy (UTM CA66/67), położony w północno-wschodniej części Katowic. Zespół obejmuje ok. 157 z obszaru ok. 200 ha stawów i ich otoczenia, usytuowanych w dolnych odcinkach dolin rzecznych Brynicy i Rawy, mieszczących się w granicach administracyjnych Katowic, Sosnowca i Mysłowic. Nazwa zespołu pochodzi od Szopienic i Borków, historycznych części Katowic.
Stawy całego kompleksu powstały w miejscu dawnych wyrobisk piasku, który wydobywano (bagrowano) na potrzeby górnictwa oraz jako wynik deformacji powierzchni w wyniku podziemnej eksploatacji górniczej (w rejonie tym prowadzono eksploatację do początku II połowy XX w.). W skład zespołu wchodzą stawy Morawa, Borki i Hubertus. Z większych stawów kompleksu, już poza zespołem, są jeszcze sosnowieckie Stawiki. Woda w stawach posiada pierwszą klasę czystości.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Szopienice-Borki jest ostoją dla wielu gatunków roślin i zwierząt, głównie ptactwa wodnego. Teren jest zróżnicowany pod względem siedliskowym, stwarza dogodne warunki bytowania i rozrodu wielu gatunków roślin i zwierząt. Brzegi stawów porastają szuwary, tworząc miejscami rozległe i trudno dostępne łany. Na brzegach rośnie m.in. rzadki kruszczyk błotny i centuria pospolita. Z roślin wodnych odnotowano: rdestnicę pływającą, rdestnicę kędzierzawą, rdestnicę trawiastą, wywłócznik kłosowy, rzęsę drobną.
Na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego bogata jest fauna bezkręgowców. W wodach występują m.in.: zatoczek rogowy, zatoczek pospolity, błotniarka stawowa, płoszczyca szara. W pobliżu zbiorników liczne są gatunki ważek. W zaroślach wierzbowo-topolowych spotyka się gąsienice nastrosza półpawika, liczne gatunki motyli, szerszenie, chrabąszcze majowe, jest to miejsce występowania jednego z największych chrząszczy Europy – rohatyńca nosorożca.
W wodach stawów żyje kilkanaście gatunków ryb, m.in.: płoć, wzdręga, okoń, szczupak pospolity, leszcz, karaś zwyczajny, karaś srebrzysty i słonecznica. Gatunki wprowadzone przez koła wędkarskie to: karp, tołpyga pstra.
Obszar ten stanowi dogodne miejsce rozrodu wielu gatunków ptaków wodnych, wodno-błotnych i szuwarowych. Gatunki lęgowe ptaków wodno-błotnych to: perkoz dwuczuby, łabędź niemy, kaczka krzyżówka, głowienka, czernica, wodnik, kokoszka wodna, łyska, trzciniak, trzcinniczek, potrzos i mewa śmieszka. Kolonia lęgowa mewy śmieszki na tym terenie jest najliczniejszą w aglomeracji katowickiej, w 1993 roku liczyła 350 gniazd. Gatunki zimujące ptaków wodno-błotnych to: łabędź niemy, kaczka krzyżówka, łyska, mewa śmieszka i mewa pospolita.
W małych stawkach i zarośniętych zatokach rozmnażają się płazy.
Na terenach okalających zbiorniki, bądź przy ich brzegach bytują: jeż europejski, łasica, ryjówka aksamitna i inne drobne gryzonie. Zakłada tam swoje gniazda, sprowadzony z Ameryki Północnej piżmak amerykański.
Borki
Jeden z mniejszych ze stawów kompleksu z taflą wody o wielkości 700 x 100 m o powierzchni 9 ha. Jeden z mniej zagospodarowanych. Na obu stronach południowej i północnej istnieją dzikie plaże.
Morawa
Największym ze stawów (ok. 35 ha) i jednocześnie najmłodszym (powstał w latach 60. XX w. po zaprzestaniu odwadniania wyrobiska piasku) jest staw oznaczany na mapach jako staw Morawa. Autochtoniczni mieszkańcy Szopienic dla tego obszaru, a potem stawu używali wyłącznie nazwy Bagier (od bagrowania), zaś mieszkańcy Sosnowca (dokąd sięga dzisiejsza północna krawędź stawu) używali najczęściej nazwy Bagry. W południowo-wschodniej części stawu istnieje infrastruktura rekreacyjna składająca się z uregulowanej plaży, siłowni plenerowej oraz przystani dla łódek należących do 10 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej imienia Mariusza Zaruskiego.
Stawy Hubertus
Hubertus to w zasadzie grupa stawów: duży staw, na północ od Rawy po wschodniej stronie linii kolejowej, podzielony groblami na 3 części, gdzie I i II zajmują 13 ha, a III – 21 ha, oraz mniejszy, na południe od Rawy, leżący już w granicach Mysłowic Hubertus IV o powierzchni 7 ha. Stąd częściej używana nazwa Hubertusy. Przez mieszkańców Szopienic nazwa Hubertus rezerwowana była do stawu mniejszego, zaś dla większego (lub jego części) używane były (często zamiennie) nazwy Ewald i Gliniok. Ewald został przypomniany w powieści Kazimierza Kutza „Piąta strona świata”, której akcja rozgrywa się głównie w Szopienicach.
Stawy te w większości nie są zagospodarowane i służą głównie jako łowiska wędkarskie. Jedynie Hubertus 3 w części leżącej po stronie Mysłowic posiada zagospodarowaną plażę miejską oraz dwupunktowy wyciąg wakeboardingu.
Źródło: wikipedia.pl
