Muzeum im. Jana Dzierżona w Kluczborku

Muzeum im. Jana Dzierżona w Kluczborku to wyjątkowa instytucja kultury, której działalność koncentruje się na ochronie, gromadzeniu i prezentowaniu dziedzictwa historycznego, archeologicznego i etnograficznego Ziemi Kluczborskiej oraz północnej Opolszczyzny. Szczególne miejsce zajmują tu zbiory pszczelarskie, a także bogata kolekcja pamiątek po patronie placówki – księdzu doktorze Janie Dzierżonie, twórcy nowoczesnego pszczelarstwa.

Patron muzeum

Patronem muzeum jest ksiądz dr Jan Dzierżon (1811–1906), wybitny naukowiec, odkrywca praw rządzących rozwojem rodziny pszczelej oraz wynalazca ula z ruchomą zabudową. To dzięki niemu świat dowiedział się o zjawisku partenogenezy u pszczół, czyli rozmnażania dzieworodnego. Jego dorobek naukowy i praktyka pszczelarska przyniosły mu międzynarodowe uznanie, a w 1872 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Monachium.

Historia siedziby muzeum

Placówka mieści się w budynku o bogatej przeszłości, którego początki sięgają średniowiecza. Już pod koniec XIII wieku znajdował się tu dwór książęcy, a następnie zamek, wielokrotnie przebudowywany na przestrzeni wieków. W XVIII wieku stał się siedzibą administracji dóbr cesarskich, później mieścił urząd skarbowy i sądy. W 1907 roku dawna baszta zamkowa została przekształcona w wieżę ciśnień. Obecny gmach, z charakterystycznym poddaszem i fragmentami dawnych murów obronnych, stanowi interesujący zabytek architektury w centrum Kluczborka.

Wystawy stałe

• Pszczelarstwo dawne i nowe. Najważniejsza ekspozycja muzeum prezentuje rozwój pszczelarstwa od średniowiecza po współczesność. Zobaczyć tu można m.in. jedną z najstarszych barci w Europie, datowaną na X wiek, różne typy uli, sprzęt pszczelarski oraz pamiątki związane z działalnością Jana Dzierżona.
• Współczesne ule figuralne. Przed budynkiem muzeum znajduje się pawilon z unikalną kolekcją uli figuralnych, wykonanych w drugiej połowie XX wieku przez artystów ludowych i rzeźbiarzy amatorów.
• Wystawa plenerowa „Ule”. Na terenie za budynkiem można obejrzeć ekspozycję plenerową, ukazującą ewolucję uli od pniowych po skrzynkowe, w otoczeniu roślin miododajnych.

Wystawy czasowe

Oprócz ekspozycji stałych muzeum regularnie organizuje wystawy czasowe, prezentujące szeroką tematykę – od historii regionu i sztuki, po modelarstwo i unikatowe kolekcje prywatne.

Działy muzeum

Muzeum prowadzi działalność w kilku obszarach tematycznych:

• Dział Archeologii – obejmuje zabytki od epoki kamienia po czasy nowożytne, pozyskane głównie z badań prowadzonych w gminach Kluczbork, Byczyna i Wołczyn.
• Dział Etnografii – gromadzi stroje ludowe, elementy wyposażenia mieszkań i narzędzia gospodarskie, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów pszczelarskich.
• Dział Historii – dokumenty, starodruki, numizmaty, militaria oraz materiały ikonograficzne związane z Ziemią Kluczborską.
• Zbiory dzierżonowskie – rękopisy, dyplomy, medale i pamiątki po Janie Dzierżonie.

Muzeum jako atrakcja Kluczborka

Muzeum im. Jana Dzierżona to jedna z głównych atrakcji turystycznych Kluczborka. Łączy funkcję placówki naukowej i edukacyjnej z rolą miejsca, które popularyzuje lokalną historię i tradycje pszczelarstwa. To obowiązkowy punkt na mapie miasta, szczególnie dla osób zainteresowanych kulturą, historią regionu i niezwykłym światem pszczół.