Kościół pw. św. Mikołaja w Kozłowie
A-351/60 z 10.03.1960
Kościół pw. św. Mikołaja w Kozłowie jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która należy do dekanatu Gliwice-Łabędy należącego do diecezji gliwickiej.
Murowana późnogotycka świątynia należy niewątpliwie do najstarszych w województwie śląskim, pochodzi bowiem z ok. 1540 r. Kościół jest murowany z kamienia polnego, z prezbiterium zwróconym w kierunku wschodnim. Usytuowano go na niewielkim wzniesieniu. W jego wnętrzu znajdują się niezwykle cenne zabytki. Najstarszym z nich jest dzwon w nadbudowanej w 1928 r. drewnianej wieży, który pochodzi z 1410 r. i jest prawdopodobnie najstarszym dzwonem na Górnym Śląsku. Według legendy został on odlany na cześć powracających wojsk biorących udział w bitwie pod Grunwaldem. Ponadto na szczególną uwagę zasługuje barokowy ołtarz z ok. 1671 r., który zdobią obrazy: Chrztu Chrystusa i św. Jana Chrzciciela oraz drewniana chrzcielnica datowana na XVIII w. W świątyni znajduje się również późnorenesansowa płyta nagrobna Kozłowskiego z płaskorzeźbą przedstawiającą w stojącej podstawie Piotra Kozłowskiego.
Kościół jest otoczony zabytkowym murem z kamienia łamanego.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwsza wzmianka o Kozłowie pochodzi z 1269 r. z dokumentu darowizny wsi Stanica cystersom z Rud Raciborskich. Jako świadek jest wymieniany proboszcz z Kozłowa. I chociaż dokument ten uważany jest za falsyfikat to historycy są zgodni, że dla uwiarygodnienia takich falsyfikatów, posługiwano się bardzo znanymi osobistościami, a więc już wówczas istniała parafia Kozłów, jak również kościół.
Pierwotny romański kościół to prezbiterium obecnego kościoła. Był zbudowany z kamienia i jego początki mogły sięgać XI lub XII w. Wokół kościoła znajdował się cmentarz, obok zaś dzwonnica, w której 1410 r. został zawieszony, prawdopodobnie najstarszy na Śląsku, ważący ok. 600 kg dzwon Urban. W kościele znajdowała się również krypta, która wraz z kamiennym sklepieniem prezbiterium zawaliła się na przełomie XVIII i XIX w. W latach 1540–1545 kościół został powiększony, dobudowano wówczas część nawy głównej do wysokości obecnego bocznego wejścia.
Pod koniec XVI w. świątynia, jako wiele innych śląskich kościołów, została przejęta przez protestantów. Katolicy gromadzili się na nabożeństwach w budynku plebanii. W XVIII w. w Kozłowie ubywało protestantów, a kościół popadał w ruinę. Katolicy przejęli go na nowo swoją świątynię pod koniec XIX w. Kościół był tak zniszczony, że nawet rozważano jego zburzenie i wybudowanie nowego. Przeważył jednak pogląd, żeby go odbudować. W 1904 r. naprawiono dach i kościół pokryto gontem. W 1924 r. podjęto decyzję o kapitalnym remoncie i powiększeniu kościoła. Połączono go ze stojącą na przedłużeniu kościoła dzwonnicą. W miejscu dzwonnicy rozpoczęto budować wieżę, która miała mieć wysokość 38 m. Niestety kryzys gospodarczy w latach 1926–1927 oraz budowa nowego kościoła w Brzezince sprawiły, że budowy wspomnianej wieży nie dokończono. Prowizorycznie zakończono ją drewnianą konstrukcją. Wymieniono całą konstrukcje dachu, kościół pokryto dachówką. Z nieznanej parafii sprowadzono do Kozłowa XVIII-wieczny ołtarz główny, w którym umieszczono obraz głównego patrona św. Mikołaja. W uroczystość śś. Apostołów Piotra i Pawła w 1928 r. konsekrowano rozbudowany kościół, dodając jako patronów drugorzędnych śś. Piotra i Pawła. W czasie II wojny światowej zdjęto dzwony. Zabytkowy dzwon, jako że był spiżowy, a więc nieprzydatny na cele wojenne, ocalał.
Kościół był obsługiwany przez księży z Brzezinki, którzy 10 stycznia 1944 r. zostali zamordowani przez wojska sowieckie na pobliskich łąkach. Po wojnie Kozłów został przyłączony do parafii Brzezinka, a kościół był formalnie filią parafii Brzezinka. W 1964 r. ks. Eugeniusz Piotrowski zamieszkał w Kozłowie i rozpoczął budowę nowej plebanii. To właśnie jego staraniem w 1980 r. dekretem ks. biskupa Alfonsa Nossola została na nowo erygowana parafia w Kozłowie.
Źródło: peuk.fiiz.pl
