Most Powstańców Śląskich w Krakowie
Most Powstańców Śląskich (dawniej most Krakusa) – most drogowy w Krakowie na Wiśle łączący Śródmieście (ul. Starowiślna) z Podgórzem (ul. Na Zjeździe).
Nazwa
Pomimo nadania mu w 1918 roku nazwy mostu Krakusa, krakowianie w dwudziestoleciu międzywojennym i po wojnie używali nadal nazwy III most.
Po remoncie w 1971 roku ZBOWiD wystąpił z propozycją nadania mostowi imienia Powstańców Śląskich uzasadniając to faktem, że „oddanie mostu zbiegło się z 50 rocznicą wybuchu III Powstania śląskiego”. Po podjęciu decyzji przez Prezydium Rady Narodowej m. Krakowa 12 października 1971 roku nastąpiło nadanie nazwy mostowi, powiązane z odsłonięciem na wschodnim przyczółku mostu tablicy upamiętniającej to wydarzenie.
Dane techniczne
Most ma 148 metrów długości i 19 metrów szerokości. Jest konstrukcją stalową, powłokową z płytą ortotropową. Podparty jest na 4 filarach, dwóch rzecznych i dwóch nabrzeżnych. Podczas przebudowy w 1971 roku pozostawiono oryginalne filary z 1913 roku. Na moście w każdym kierunku prowadzą po 1 pasie ruchu samochodowego rozdzielone torowiskiem tramwajowym, a po bokach znajdują się chodniki dla pieszych.
Źródło: wikipedia.pl
Rozpoczęcie budowy
Dzisiejszy most nie jest pierwszym mostem, jaki stał w tym miejscu. W latach 1908–1913 wybudowano tu most Krakusa (fotografia) łączący ul. Starowiślną z ulicą Juliusza Słowackiego na Podgórzu. Został on zaprojektowany przez wiedeńskiego budowniczego Edwarda Zittera, a konstrukcje żelazne wykonały zakłady Zieleniewskiego. Prace rozpoczęto w 1908 roku. Wykonawcą była lwowska firma Sosnowski i Zacharysiewicz, a pracami kierował Walerian Marzec, potem inż. Hajduk. Nadzór ze strony namiestnictwa pełnił inż. Warchałowski, a później inż. Adolf Schneider.
Zawalenie się w 1911 roku
18 lutego 1911 roku 52-metrowa konstrukcja żelazna budowanego mostu runęła do wody. Przyczyną było nagłe ruszenie lodów i niedostateczne zabezpieczenie konstrukcji. Runęła część środkowa i fragment od strony Podgórza. Ocalały filary i przyczółki. W kwietniu 1911 roku rozpoczęto prace przy wydobywaniu zatopionej konstrukcji. Prowadziła je krakowska firma Zieleniewskiego.
Oddanie do eksploatacji
Most został oddany do użytku 20 stycznia 1913. Równocześnie otwarto nową normalnotorową linię tramwajową prowadzącą od III mostu do Salwatora. Linia miała dwa tory i prowadziła ulicą Wawrzyńca, Dajwór, Starowiślną, przez plac Dominikański i ulicę Zwierzyniecką.
Most widziany od strony Podgórza
Był to most żelazny, kratownicowy, złożony z 3 przęseł swym kształtem nasuwał skojarzenia np. z mostami budapeszteńskimi. Na moście tym 4 lipca 1915 miało miejsce uroczyste połączenie Krakowa z Podgórzem, w którym wzięli udział prezydent Krakowa Juliusz Leo i ostatni burmistrz Podgórza Franciszek Maryewski.
W lutym 1917 roku przez most przeprowadzono linię tramwajową, wydłużając istniejącą linię do Rynku Podgórskiego. Po odzyskaniu niepodległości na początku grudnia 1918 roku zdjęto umieszczone na żelaznej konstrukcji austriackie, a umieszczono polskie srebrne orły.
Odbudowa w 1945 roku
Widok na Most Powstańców Śląskich z Kładki Ojca Bernatka od strony Bulwaru Podolskiego
Most (podobnie jak inne mosty Krakowa) został wysadzony przez wycofujące się wojska niemieckie w styczniu 1945 roku. W lutym tego samego roku rozpoczęto odbudowę. Powstał Komitet Odbudowy Mostów na Wiśle w Krakowie. Najwcześniej zostały odbudowane: Most Dębnicki i III Most. Prace wykonały Oddziały Techniczne Armii Czerwonej, mieszkańcy Krakowa i firma Zieleniewski. 23 lutego 1945 roku odbyło się uroczyste otwarcie obu mostów zakończone defiladą wojskową i odegraniem przez orkiestrę hymnów: polskiego i radzieckiego.
Remont w 1971 roku
Projektantem przebudowy był Józef Szulc z krakowskiego „Mostostalu”. Obok ciągle otwartego III mostu zbudowano nowy. 19 marca w nocy zamknięto ruch i zdemontowano jezdnię starego mostu, aby rano ustawić nowy w ciągu kilku godzin na starych filarach. 20 lipca 1971 roku remont został ukończony. Wykonawca remontu - krakowski Mostostal został z tej okazji decyzją Prezydium Rady Narodowej m. Krakowa odznaczony złotą odznaką „za pracę społeczna dla miasta Krakowa”. Stara konstrukcja III mostu została zdemontowana i barkami przewieziona do portu w Nowej Hucie, skąd miała być przewieziona do Leżajska.
W 1978 roku dokończono remont uruchamiając dojazd do mostu od strony Zabłocia ul. Na Zjeździe.
Źródło: wikipedia.pl
