Muzeum Armii Krajowej w Krakowie

Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” – jedyna tego rodzaju instytucja w Polsce, upowszechniająca wiedzę o Polskim Państwie Podziemnym i jego siłach zbrojnych, przede wszystkim o Armii Krajowej.

Muzeum powstało na mocy uchwał Rady Miasta Krakowa (o nadaniu Statutu Muzeum) oraz Sejmiku Województwa Małopolskiego i zostało wpisane do Rejestru Instytucji Kultury prowadzonego przez miasto Kraków 29 czerwca 2000 r. Na mocy kolejnej uchwały Rady Miasta Krakowa nadane mu imię pochodzącego z Krakowa Augusta Emila Fieldorfa „Nila” – dowódcy Kedywu AK oraz zastępcy Komendanta Głównego Armii Krajowej.

Formalne powołanie Muzeum poprzedził dziesięcioletni trud gromadzenia pamiątek historycznych przez kombatantów ze Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej pod auspicjami Fundacji Muzeum Historii Armii Krajowej. Pierwotnie zbiory te eksponowano na wystawie „Nasza droga do Niepodległości” w byłym Muzeum Lenina przy ul. Topolowej w Krakowie. W 1992 r. ekspozycję przeniesiono do aktualnie używanego budynku. Wzniesiono go w 1911 r. dla stanowiska dowodzenia austriackiej twierdzy Kraków.

Ideą Muzeum Armii Krajowej jest przedstawienie całościowego obrazu polskiego podziemia wraz z jego duchową genezą obejmującą Polskę sprzed 1945 r. (m.in. organizacje paramilitarne końca XIX w., Legiony Polskie w I wojnie światowej, etos Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, wojskowość) oraz kształtem jego dziedzictwa patriotycznego we współczesnej Polsce (w tym losy członków Polskiego Państwa Podziemnego po II wojnie, działalność organizacji kombatanckich i niepodległościowych, także w ruchach końca lat 70. i początku lat 80. XX w.).

Ekspozycja stała

Na ekspozycję złożyły się materiały m.in. ze zbiorów Fundacji Muzeum Historii Armii Krajowej, Klubu Powstańców Warszawskich i Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej.

Ekspozycja została podzielona na tematyczne przestrzenie wystawiennicze. Na parterze przedstawiono historię II RP, przebieg kampanii wrześniowej i życie codzienne pod dwiema okupacjami. Jednym z eksponatów w tej części jest rekonstrukcja czołgu Vickers wykonana z oryginalnych części z dwóch czołgów zniszczonych w 1939 r.

Zasadnicza część wystawy dotycząca Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej została umieszczona w podziemiach. Wśród przestrzeni tematycznych można wyróżnić strukturę i obszary aktywności Armii Krajowej. Odrębnie potraktowano całość działań składających się na akcję „Burza” oraz losy żołnierzy AK po rozwiązaniu formacji. W tej części wystawy można zobaczyć setki zdjęć i pamiątek, elementy uzbrojenia (w tym samoróbki) i umundurowania oraz rekonstrukcje: kadłuba brytyjskiego bombowca Halifax, który dokonywał zrzutów z pomocą aliancką na terenie Polski, i rakiety V-2. Twórcy wystawy starali się też odtworzyć ubecki karcer. Całość została wzbogacona multimediami.

Działalność muzeum
Działalność statutowa muzeum polega na gromadzeniu, opracowywaniu, restaurowaniu, magazynowaniu i udostępnianiu unikatowych zbiorów związanych z Armią Krajową. Instytucja prowadzi także szeroko pojętą działalność dydaktyczną i popularyzatorską. Organizowane są lekcje muzealne, spotkania z kombatantami i historykami, odczyty, prelekcje, pokazy filmów, promocje książek. Dotychczas Muzeum zgromadziło ponad 8000 muzealiów, w tym znajdują się archiwalia, dokumenty, fotografie, militaria i zbiory falerystyki. Niemal cała kolekcja powstała w efekcie gromadzenia pamiątek kombatantów przekazywanych w formie darów. Nadal spływają dary od kombatantów i ich rodzin, jak choćby kolekcja pamiątek dotycząca środowiska Kadetów II RP od Zenona Malika, zbiór militariów, w tym „kolekcja bieżanowska” i „kolekcja kanadyjska” od dr. Stanisława Wcisło czy unikatowa kolekcja archiwaliów więźniów obozów jenieckich Stalag XI B. Wśród najważniejszych obiektów znalazły się m.in. mundur gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”, pamiątki po patronie Muzeum – gen. Emilu Fieldorfie „Nilu”, oryginalne weksylia (sztandary), pamiątki po o. Adamie Studzińskim, kolekcje orłów wojskowych, odznak i odznaczeń, uzbrojenie i umundurowanie, wydawnictwa konspiracyjne. Ukoronowaniem zbiorów jest kolaż Tadeusza Kantora „Wrzesień 1939”.

II wojna światowa
Ukazując tragedię polskiego września 1939 wykorzystano na ekspozycji materiały dokumentalne, pamiątki historyczne, elementy wyposażenia wojskowego (mundury i broń) oraz materiały pomocnicze. Poszczególne fazy kampanii wrześniowej przedstawiono z pomocą schematów i fotogramów, dając obraz walk toczonych przez Wojsko Polskie z wojskami niemieckimi i sowieckimi. W sposób szczególnie ekspresyjny nastrój klęski II Rzeczypospolitej oddaje kolaż Tadeusza Kantora „Wrzesień 1939”. Warunki panujące na okupowanych ziemiach, regulowane drakońskimi rozporządzeniami, przybliżają różnego typu eksponaty, w tym archiwalia łącznie ze złowrogimi obwieszczeniami tzw. afiszami śmierci.

Martyrologia
Dział ukazujący sowieckie zbrodnie wojenne na przykładzie masakry tysięcy oficerów Wojska Polskiego w Katyniu w 1940 r. i kontynuację tej ludobójczej polityki po tzw. „wyzwoleniu” w stosunku do żołnierzy Armii Krajowej przy współdziałaniu zainstalowanego w Polsce prosowieckiego reżimu komunistycznego, zakończony ekspozycją trumny ze szczątkami poekshumacyjnymi z Kąkolewnicy na Podlasiu – miejsca masowych egzekucji żołnierzy AK i niepodległościowego podziemia (1944–45).

Źródło: wikipedia.pl