Skansen budownictwa ludowego w Laskowej

Skansen na Jędrzejkówce w Laskowej założony przez Barbarę i Krzysztofa Jędrzejek.Prezentuje kulturę ludową mieszkańców Gminy Laskowa i okolic. Przeniesione tu zostałym. in. spichlerze z Laskowej, Kamionki Małej i Dobrociesza, suszarnie do owoców zLaskowej i Michalczowej, kuźnia z Michalczowej, młyn wodny ze Żmiącej, przydrożnakapliczka z Jaworznej, pasieka. W głównym budynku eksponowana jest m.in. kolekcja skrzyń posagowych, oleodruków religijnych, meble, sprzęty używane w gospodarstwie chłopskim w XIX i na pocz. XX w. We wnętrzach obiektów odtworzone zostały warsztaty kołodzieja, stolarski, szewski, tkacki. Skansen posiada też kolekcję narzędzi i maszyn rolniczych.

Spichlerz z Dobrociesza – niewielki, jednokondygnacyjny, drewniany spichlerz zbudowany w XIX wieku z drewna pochodzącego z rozbiórki stodoły pobliskiego folwarku. Wewnątrz odtworzony został z dbałością o najdrobniejsze szczegóły warsztat kołodzieja. Uwagę zwraca prymitywna drewniana tokarka do toczenia piast, kobylice do składania kół, „dziad” do strugania szprych czy potężne „łyźnie” do drążenia otworów na oś w piaście oraz szereg innych narzędzi niezbędnych w pracy kołodzieja. W drzwiach znajduje się nadal sprawny, oryginalny XIX wieczny zamek będący przykładem sztuki kowalskiej.

Młyn ze Żmiącej– typowy dla tego regionu młyn wodny jakich w okolicy jeszcze na początku ubiegłego wieku było wiele. W samej Żmiącej na niewielkim górskim potoku płynącym przez wieś było ich aż 25. Przeniesiony do skansenu młyn jest ostatnim zachowanym młynem posiadającym w całości drewniany mechanizm napędowy. Zamontowany pytel pozwalał na uzyskiwanie mąki dobrej jakości pozbawionej zanieczyszczeń stąd też tradycyjnie w tym młynie zamawiano mąkę na szczególne okazje jak wesela czy chrzciny. Wewnątrz młyna znajduje się ponadto ekspozycja ręcznych narzędzi do mielenia i obróbki zboża jak żarna, stępy i stępki oraz wyplatane z łyka sita do przesiewania mąki czy kaszy.

Spichlerz z Kamionki Małej– XIX wieczny dwukondygnacyjny spichlerz o konstrukcji charakterystycznej dla tego regionu składający się z kamiennej, sklepionej piwnicy oraz drewnianej stanowiącej pomieszczenie w którym w dużych sąsiekach przechowywano zboże.

Wewnątrz spichlerza znajduje się ponadto bogato zdobiony „spyrnik” w którym przechowywano połcie słoniny oraz suszonej kiełbasy, małe skrzynie z łupanych deszczułek bukowych do przechowywania suszonych owoców. Spichlerz strzeżony solidnym zamkiem był też miejscem przechowywania kosztownej końskiej uprzęży. Zwraca uwagę na ekspozycji potężne jarzmo dla woła oraz mniejsze dla krów, które na obszarze Galicji były tradycyjnie wykorzystywane jako zwierzęta pociągowe. Zwraca uwagę również kolekcja pomysłowych pułapek na myszy będące w tamtych czasach zmorą gospodarzy i czyniących duże szkody w przechowywanym zbożu. W kamiennej piwnicy prezentowana jest kolekcja narzędzi pszczelarskich z wirówkami do miodu, podkurzaczami, drewnianą rojnicą czy glinianymi naczyniami do przechowywania miodu.

Kuźnia z Michalczowej – XIX wieczna kuźnia, której właścicielem był Maciej Woźniak ostatni kowal we dworze w Łososinie Dolnej. Duża drewniana kuźnia wyposażona jest w tradycyjne kamienne palenisko z kapą oraz miech z 1889 r. Na potężnym pniu zamontowane jest kowadło, obok znajduje się mniejsze dwurożne z 1863 r., a przy warsztacie zamontowane potężne kute imadło. Zwracają uwagę dwie duże kowalskie wiertarki jedna zamocowana na ścianie, a druga stojąca. Na ścianach zobaczyć można dużą ilość narzędzi kowalskich jak kleszcze, młotki, foremniki, narzynki, gwintownice, klucze.

Zobaczyć można ponadto narzędzia do okuwania drewnianych kół w tym naciągania metalowych obręczy zwanych rafami. Ciekawostką jest zestaw narzędzi do podkuwania koni oraz pielęgnacji kopyt.

Niewielka suszarnia i wędzarnia z Michalczowej – przeniesiona wraz z kuźnią. Charakterystyczny obiekt tego regionu w którym tradycja suszenia owoców, a w szczególności śliwek sięga XVIII wieku. Z uwagi na niewielkie rozmiary oraz brak sklepionej komory paleniska wykorzystywana była również jako wędzarnia.

Spichlerz z Laskowej – unikalny, dwukondygnacyjny, drewniany kryty gontem obiekt z 1875 r. Wewnątrz odtworzony został warsztat stolarza oraz cieśli. Ekspozycja prezentuje bogactwo narzędzi stolarskich od najprostszych dłuteł, świdrów, strugów cyrkli czy wiertarek po skomplikowane narzędzia jak ręczna piła włosowa, piła taśmowa napędzana kieratem.

Zwraca uwagę bogaty zbiór toporów ciesielskich czy ciosła do drążenia koryt, rynien, niecek. Można również zobaczyć ogromne, dwuręczne piły tartaczne do ręcznego przecierania pni drzew na bale lub deski. Na piętrze spichlerza ekspozycja prezentująca warsztaty powroźnicze oraz narzędzia do obróbki wełny w tym interesująca skomplikowana maszyna do gręplowania wełny.

Suszarnia do owoców z Laskowej – przeniesiona wraz ze spichlerzem. Typowy przykład XIX wiecznej suszarni krytej strzechą i wyposażonej w sklepione palenisko oraz specjalne otwory w suficie pozwalające regulować ilość dymu kierowanego na suszone owoce. Suszenie śliw, jabłek czy gruszek było jedynym dostępnych w przeszłości sposobem przechowywania owoców przez okres nawet kilku lat i urozmaicenia codziennej diety.

Budynek ekspozycyjny – obiekt powstały na fundamentach rodzinnego domu z zachowaną kamienną piwnicą. Na uwagę zasługuje prezentowana kolekcja malowanych skrzyń wiannych oraz charakterystycznych skrzyń sarkofagowych budowanych bez użycia metalu z łupanych bukowych desek z ciekawym geometrycznym ornamentem. Na ścianach zobaczyć można wiele dziewiętnastowiecznych oleodruków.

Bogato wyposażony warsztat wiejskiego szewca i rymarza pozwala poznać tajniki tego rzemiosła. W kamiennej piwnicy zwraca uwagę kolekcja dębowych beczek na wino, piwo oraz butelek z istniejących w przeszłości okolicznych browarów w szczególności Limanowskiego browaru braci Marsów. Na piętrze zobaczyć można wyposażenie warsztatu krawieckiego, warsztatu tkackiego oraz wyposażenie wiejskiego rzeźnika w tym ogromne koryta do sprawiania świni oraz drewniane nadziewarki do kiełbas.

Zadziwiają misternością wykonania drewniane formy do owczych serów czy wyplatane z korzenia koszyki.

Źródło: drewniana.malopolska.pl / laskowa.pl