Plac Zamkowy w Lublinie

Plac Zamkowy (pierwotnie pl. Zebrań Ludowych) – plac położony na terenie dzielnicy administracyjnej Stare Miasto w Lublinie, u stóp Wzgórza Zamkowego, poniżej Wzgórza Staromiejskiego.

Plac jest położony na podmokłych terenach, na których do 1942–1943 rozpościerała się lubelska dzielnica żydowska. Powstał on w 1954, pierwotnie służył jako reprezentacyjna przestrzeń publiczna, miejsce organizowania wydarzeń.

Plan i zabudowa

Projektant nawiązał do barokowych założeń eliptycznych, a także do XVIII-wiecznej moskiewskiej koncepcji placu Festynów Ludowych. Plac ma plan owalny o kompozycji otwartej. Od strony zachodniej zamyka go łuk dziesięciu socrealistycznych budynków mieszkalnych Zjednoczenia Osiedli Robotniczych „Podzamcze”, a od strony wschodniej – zbocze Wzgórza Zamkowego.

Dziewięć kamienic wzniesionych na zachód od placu ma 3, a dziesiąta – 4 kondygnacje. Licząc od strony ul. Kowalskiej, budynki 1, 3, 5, 7, 9 i 10 są 5-osiowe, a budynki 2, 4, 6 i 8 – 3-osiowie. Wszystkie kamienice w pierwszej kondygnacji mają arkady. Ostatnia, najbliższa al. Tysiąclecia, ma portyk i balkon z balasową balustradą.

Po stronie wschodniej na Wzgórze Zamkowe wspinają się monumentalne, szerokie schody z pięcioma podestami. Wzdłuż schodów zbudowano balasowe balustrady, na których ustawiono dziesięć pojedynczych latarń. U dołu schodów, a także wzdłuż bocznych zejść z podestów, postawiono murki terenowe. Na murkach u dołu schodów znajduje się sześć podwójnych, kandelabrowych latarń. Schody wykonano z granitu strzegomskiego, a elementy dekoracyjne – z piaskowca.

Funkcja placu

Plac miał pełnić funkcje reprezentacyjne, a widownią dla wydarzeń organizowanych na placu miały być monumentalne schody. W 1995 wojewódzki konserwator zabytków w postanowieniu stwierdził: „podstawowa funkcja placu jako wewnętrzna, ogólnie dostępna przestrzeń miejska. Parkingowa funkcja placu jest funkcją dodatkową. Ruch pieszy i kołowy powinien być traktowany równorzędnie”. Konserwator wyliczył zastosowanie przestrzeni placu i jego okolic: „punkt ekspozycji Starego Miasta, Zamku i Wzgórza Zamkowego; okazjonalne organizowanie dużych zebrań publicznych; turystyczno-rekreacyjne funkcje terenów zielonych na stoku Wzgórza Zamkowego, intensywny ruch pieszy”. Na placu Zamkowym organizuje się imprezy, jednak głównie służy on jako parking.

Pomniki i upamiętnienia

W 1986 po prawej stronie schodów prowadzących na zamek postawiono obelisk z tablicą przedstawiającą plan najstarszej części dzielnicy. W latach 90. we frontową ścianę kamienicy stojącej najbliżej al. Tysiąclecia wmurowano tablicę upamiętniającą Jakuba Izaaka Horowica (Widzącego z Lublina), który mieszkał przy ul. Szerokiej. W 1995 naprzeciwko tej kamienicy postawiono „Symbol Lwowa”, rzeźbę lwa upamiętniającą obrońców Lwowa z 1918 roku. Jest to kopia rzeźby znajdującej się na Cmentarzu Łyczakowskim. W 2003 obok kładki, po której przebiega ulica Zamkowa, umieszczono pomnik pamięci żołnierzy AK-WiN ze zgrupowania mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”.

 Źródło: wikipedia.pl