Kościół pw. św. Wawrzyńca w Orzeszu

W piśmie z 1654 r. zaświadczono, że orzeski kościółek, w stylu romańskim, zbudowali w 1150 r. zakonnicy templariusze. Zamierzali również postawić obok klasztor, jednak właściciel Orzesza von Trach ten plan udaremnił. Gdyby przyjąć, że to świadectwo jest wiarygodne, można by datę powstania wioski cofnąć o paręset lat. Fakty są jednak takie, że pierwsza historyczna wzmianka na temat Orzesza pojawiła się w dokumentach z czasów Heleny, księżnej raciborskiej, w których wymienia się między innymi wieś rycerską Orzesze.

Pomimo, iż parafia pw. św. Wawrzyńca w Orzeszu została erygowana dopiero w 1980 r., historia jej kościoła sięga XVI w. Świątynia, wówczas pw. św. Katarzyny, została bowiem wzniesiona ok. 1590 r. z fundacji ówczesnych właścicieli Orzesza – Wawrzyńca Tracha i jego żony Anny Marii z Frankenbergów. Były to czasy reformacji, w związku z czym do 1628 r. kościół znajdował się w rękach protestantów. W czasie wojny trzydziestoletniej został zaniedbany i zdewastowany, ale w 1553 r. przeprowadzono jego gruntowny remont. Stał się wówczas kościołem filialnym parafii w Woszczycach. W 1696 r. proboszcz woszczycki ks. Mikołaj Wróblewski uzyskał w Kurii Biskupiej w Krakowie zezwolenie na odprawianie w nim nabożeństw, a ks. proboszcz Ignacy Drabik zaprowadził zwyczaj odprawiania w nim mszy św. trzy razy w roku: w święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, św. Wawrzyńca i św. Katarzyny. W 1852 r. na skutek uderzenia pioruna zniszczona została wieżyczka i część dachu. W związku z tym wydarzeniem, w 1853 r. świątynię poddano generalnemu remontowi. Zbudowano nową, wyższą wieżę, a wewnątrz posadzkę ceglaną zastąpiono posadzką kamienną. W 1897 r. ufundowano nowe neogotyckie ołtarze i ambonę.

Świątynia pełniła rolę filiału do 1906 r., kiedy to ustanowiono przy niej kurację. Od 1 sierpnia 1912 r. do czasu oddania w Orzeszu nowego kościoła w 1930 r. pełniła ona zaś rolę kościoła parafialnego dla Orzesza.

Zniszczony w czasie II wojny światowej kościół został odrestaurowany w latach 1945–1946 staraniem ks. proboszcza Władysława Wojciecha. W 1947 r. artysta malarz Felicjan Łatko z Orzesza wykonał w nim polichromię.  

Nadal jednak nie odprawiano w nim regularnie mszy św., jedynie w uroczystość odpustową ku czci św. Wawrzyńca oraz w Dzień Zaduszny. Sytuacja ta zmieniła się dopiero w 1967 r., kiedy mianowany został rektor kościoła, którym został ks. Jan Gacka. Od tego czasu w kościele regularnie odprawiano eucharystię. Dodatkowo, w 1967 r. zostały rozebrane neogotyckie ołtarze i ambona z 1897 r. oraz został wykonany nowy wystrój wnętrza. Kamienną posadzkę zastąpiono marmurową.

Ostatecznie, 3 maja 1980 r. przy zabytkowej świątyni erygowano parafię.

Na Rok Jubileuszowy 2000 parafia ufundowała nowy kamienny ołtarz i ambonkę. Projekt wykonany przez inż. arch. Ryszarda Kopca zrealizowała firma Pana Grzechaca z Ciasnej, a rzeźby wykonał Piotr Kłosek ze Szczyrku. Uroczystego poświęcenia nowego ołtarza dokonał ks. biskup Stefan Cichy 13 sierpnia 2000 r. W 2002 r. odnowiona została wieża kościoła, wykonano nowy krzyż, wymieniono okna i wstawiono witraże wykonane w pracowni Adama Stawińskiego w Chorzowie.

Źródło: peuk.fiiz.pl