Twierdza Przemyśl - Fort N-XVII "Ostrów"
A-1400 z 21.04.2017
Fort XVII „Ostrów” jest półstałym, ziemnym, jednowałowym dziełem obronnym założonym na planie rozległego bastionu z szyją bronioną basteją na planie redanu. Fort zlokalizowany jest na szczycie wzgórza 297,2 m n.p.m. o stokach opadających w kierunku rzeki San oraz bocznej doliny Na Stawiskach. Od pn.-zach. strony wzgórze połączone jest wąskim garbem z wyższym wzgórzem 310,8, na szczycie którego znajduje się bateria 19 „Dynamit” w linii rdzenia Noyon. Od rdzenia fort oddzielony jest doliną, w której obecnie znajdują się ogródki działkowe Słoneczny Stok. Dojazd do baterii prowadzi dawną forteczną drogą dojazdową (ob. ul. Łętowska) od dawnej drogi rokadowej rdzenia (ob. ul. Marcina Bielskiego) przez bramę forteczną Na Ostrowiu.
Powierzchnia baterii – ok. 2,4 ha.
Bateria ma konstrukcję ziemną, otoczony wałem ziemnym i fosą suchą, wał czół i barków z poprzecznicami oddzielającymi stanowiska armat. W części poprzecznic znajdują się schrony pogotowia ze sklepieniem z blachy falistej, obecnie zawalone. W części szyjowej otoczona wałem basteja na rzucie redanu, osłaniająca wjazd do fortu. Wewnątrz fortu wał osłaniający niezachowane koszary szyjowe. Na osi przelotnia. Zapewne jest to ślad po dawnej poternie łączącej koszary z małym schronem centralnym (niezachowanym). Zachowany jest wał osłaniający schron.
Zabytek jest dostępny bez ograniczeń.
Źródło: zabytek.pl
W 1887 r., w związku z pogorszeniem sytuacji politycznej w Europie i zagrożeniem wybuchu wojny z Rosją, Generalny Inspektor Inżynierii gen. Daniel Salis Soglio uzyskał zgodę na dodatkowe wzmocnienie Twierdzy Przemyśl. W tym samym roku rozpoczęto planowaną od 1872 r. budowę wewnętrznej, ciągłej linii obronnej – rdzenia Noyon. Pierwszy projekt rdzenia opracował Salis Soglio. W 1877 r. zmodyfikował go Anton Werner, szef Dyrekcji Inżynierii Fortecznej dla Galicji we Lwowie. Fort zaplanowano w celu wzmocnienia obrony zach. części doliny rzeki San z drogą z Przemyśla do Dynowa. Fort zlokalizowano w kluczowym miejscu, na wzgórzu wysuniętym przed linię rdzenia, po pn. stronie doliny. Początkowo wchodził w skład tzw. „linii wspierającej” Twierdzy Przemyśl, lecz po zbudowaniu rdzenia Noyau wszedł w jego skład jako wysunięte dzieło rdzenia (Noyauvorwerk - NVW). Nazwę „Ostrów” zaczerpnięto od nazwy wsi znajdującej się na przedpolu fortu.
Zadaniem fortu jako głównego punktu oporu była daleka obrona w kierunku głównej linii pierścienia w przestrzeni pomiędzy Sanem a fortem GHW VIII Łętownia. Dodatkową funkcją było flankowanie linii rdzenia i obrona przed nagłym atakiem prowadzonym wzdłuż głównej doliny Sanu i bocznej doliny Na Stawiskach. W 1901 r. fort był uzbrojony w 4 działa 12 cm M.61, 2 działa 8 cm M.75 i 2 moździerze 15 cm Mörser M.75. Jego załogę stanowiła ½ kompanii piechoty i 71 artylerzystów. Wchodził w skład II obwodu obronnego – „Rdzeń lewy brzeg Sanu”. W 1909 r. 2 działa 8 cm M.75 zmieniono na 2 działa 9 cm M.75/96 Feldkanone na lawetach polowych. Pozostałe uzbrojenie nie uległo zmianie.
Podczas walk o Twierdzę Przemyśl w latach 1914-1915 fort nie odegrał większej roli. Podczas kapitulacji twierdzy 22.03.1915 r. zostało zniszczone jego uzbrojenie, a koszary szyjowe i schron centralny, zapewne o drewnianej konstrukcji, uległy zniszczeniu w następnych latach. Po 1975 r. zniszczeniu uległy schrony pogotowia.
Źródło: zabytek.pl
