Kościół pw. św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy w Pawonkowie
405/60 z 15/03/1960; 91/76/A z 01/03/1978
Kościół pw. św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy w Pawonkowie jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu lublinieckiego należącego do diecezji gliwickiej.
Wzniesiony na początku XIX w. kościół powstał na miejscu wcześniejszej, drewniano-murowanej świątyni, o której źródła historyczne mówią już w 1305 r. Murowana późnoklasycystyczna świątynia wyróżnia się wysoką wieżą, którą dobudowano w późniejszym okresie. Centralne miejsce kościoła zajmuje ołtarz główny, który zdobi obraz patronki parafii – św. Katarzyny. Został on namalowany w 1806 r. przez przedstawiciela znanej niemieckiej rodziny malarzy i architektów – Karola Fryderyka Helda. Na uwagę w świątyni zasługują przede wszystkim zdobiące płaski sufit freski (odnowione w 1956 r.), jak również żeliwna ambona i drewniana, bogato zdobiona chrzcielnica, które datowane są na okres budowy kościoła. Niezwykle cennym zabytkiem jest ponadto barokowy kielich pochodzący z początku XVII w. zakupiony przez parafię w Pawonkowie w 1807 r. od jezuitów z Nysy.
Na placu kościelnym po lewej stronie znajduje się również mogiła ziemna, która świadczy o tym, iż teren ten był niegdyś przykościelnym cmentarzem. Prawdopodobnie do końca XIX w. chowano na nim zmarłych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Parafia w Pawonkowie została erygowana już w połowie XVI w., dokładnie miało to miejsce w 1550 r. Pierwszy kościół istniał tutaj jednak już dużo wcześniej, możliwe, iż w 1305 r. O jego istnieniu wspomina się również w spisie świętopietrza z 1447 r. Był to obiekt w części drewniany (nawa), a w części murowany (prezbiterium). Jeden z dokumentów kolegiaty opolskiej z 1468 r. podaje patronkę kościoła – św. Katarzynę. Nową świątynią wybudowano na początku XIX w. Do prac przystąpiono w 1808 r., a zakończono je w 1811 r., w którym to kościół został uroczyście poświęcony. Jego konsekracja miała miejsce pięć lat później, 22 września 1816 r. W 1831 r. obok kościoła wybudowano nową plebanię. Kościół został odnowiony po raz ostatni w 1956 r. został odnowiony (wraz z freskami na płaskim suficie).
Jeżeli chodzi o losy samej parafii, są one o tyle ciekawe, iż po powstaniach śląskich, plebiscycie i przeprowadzonym w jego rezultacie podziale Śląska, podziałowi uległa również parafia Pawonków, przecięła ją bowiem nowa polsko-niemiecka granica. Należące do parafii miejscowości: Dzielna, Koszwice, Łagiewniki Małe, Pietraszów, Pludry i Skrzydłowice pozostały po stronie niemieckiej, i tym samym nie weszły w skład Administracji Apostolskiej dla Śląska Górnego. Do czasu ustanowienia kuracji w Łagiewnikach Małych, mieszkańcy wspomnianych wiosek, na podstawie specjalnych przepustek, nadal uczestniczyli w nabożeństwach w swoim kościele parafialnym w Pawonkowie. Jeszcze do 1936 r. patronat nad parafią i kościołem sprawował, mieszkający po stronie niemieckiej, hrabia von Thaer.
Co do przynależności pawonkowskiej parafii, pierwotnie wchodziła ona w skład dekanatu oleskiego, a od 1716 r. należy nieprzerwanie do dekanatu lublinieckiego. Z dniem 25 marca 1992 r. stała się częścią nowoutworzonej diecezji gliwickiej.
W 1979 r., w oddalonych o 5 km od kościoła parafialnego Kośmidrach, mieszkańcy bez wiedzy ówczesnego proboszcza oraz bez odpowiednich zezwoleń, wybudowali salkę katechetyczną. Sprawa ta spowodowała napięcie w stosunkach pomiędzy ówczesnymi władzami wojewódzkimi w Częstochowie a kurią diecezjalną w Katowicach. Dopiero osobista interwencja i przeproszenie władz wojewódzkich, przez biskupa katowickiego Herberta Bednorza, doprowadziły do wydania ex post odpowiednich zezwoleń ze strony władz świeckich w dniu 13 czerwca 1980 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
