Park Donnersmarcków w Kozłowej Górze

Kozłowa Góra jest dzielnicą Piekar Śląskich położoną na północnej części miasta. Pierwsze wzmianki o Kozłowej Górze wskazują, że była to mała, spokojna i niewiele znacząca miejscowość ziemi bytomskiej. Domy mieszkańców znajdowały się w górnej jej części, w pobliżu usytuowanego tam zamku. Najstarszą zamieszkałą częścią Kozłowej Góry był Wąwóz, czyli obecna ulica Paderewskiego. Kozłowa Góra przez wiele wieków była wioską przygraniczną. Rzeka Brynica stanowiła w tym okresie naturalną granicę najpierw austriacko-polską, a później niemiecko-polską. W Kozłowej Górze, należącej od średniowiecza do parafii w Radzionkowie, w latach 1811-1828 istniała prywatna kaplica w miejscowym dworze. W 1937 r. zbudowano we wsi kościół według projektu architekta diecezjalnego Jana Afty z Raciborza. Po reformie administracyjnej z 1954 r. Kozłowa Góra została gromadą. W granicach Piekar Śląskich jest od 1973 roku.

Zamek budowany na wzgórzu, dominował nad całą wsią. W 1828 roku kozłowogórski dwór i zamek stały się własnością Karola Łazarza Henckel von Donnersmarcka ze Świerklańca - właściciela rozległych włości, którego ogromny majątek już wtedy budził podziw w całym cesarstwie. W czasie II Wojny światowej hitlerowskie Niemcy przekształciły zamek w szpital wojskowy. 26 stycznia 1945 roku, dzień po wkroczeniu Armii Radzieckiej do Kozłowej Góry zamek został podpalony. Szkielety podpalonego obiektu stały do 1955 roku. Wtedy nowo powstała gmina w Kozłowej Górze postanowiła dokonać całkowitej rozbiórki ścian zamku.

Ród Donnersmarcków pojawił się w Piekarach Śląskich w 1623 roku - wówczas decyzją cesarza Świętego Rodu Niemieckiego Fryderyka II Habsburga Piekary (wraz z ziemią bytomską) dostały się w ręce bogatego kupca ze Spiszą - Łazarza Henckel von Donnersmarcka. Piekary Śląskie do rodziny Donnersmarcków należały do końca I Wojny Światowej. Ród przyczynił się do rozwoju gospodarki przemysłowej, wybudował kopalnie i huty (tj. kopalnia galmanu - Cecylia, kopalnie węgla. kamiennego: Andaluzja i Carlsgluck oraz kopalnia cynku Concordia Zygmunt). Co roku na terenie Kozłowej Góry Donnersmarckowie organizowali dożynki. Dokładali wielu starań, aby potrzymać śląskie tradycje - w szczególności noszenia strojów ludowych. Na terenie Piekar Śląskich rodzina posiadała również browar, gorzelnie oraz karczmy. Przyczynili się także do sfinansowania piekarskich kościołów - Bazyliki, kościoła w Kamieniu oraz podarowali grunt pod szarlejski cmentarz. Oprócz znanych, odwiedzanych przez rzesze turystów parków i pałaców w Świerklańcu, Brynku czy Nakle Śląskim, istnieje wiele mniej popularnych obiektów wybudowanych przez ród tj. dwór w Piekarach Śląskich, domek myśliwski w Józefce czy też zespół pałacowy w Kozłowej Górze.

Źródło: Tablice informacyjne w parku

1. Kozłowa Góra, Rys historyczny. Proca zbiorowa: F. Zając, Z. Miś. J. Pajor. W Nowara, ks. W. Tront, N. Fllak, I. Chrostek, J. Naczyńaka pod red. Przemysława Kubojaka. Kraków 2010 rok.