Wieża wyciągowa w Porębie
A-1211/75 z 25.05.1975
Wieża wyciągowa w Porębie, czyli tzw. „gichta” , służąca dawniej do transportu wsadu wielkopiecowego do przetapiania rudy, wybudowana została z ciosowego kamienia wapiennego w 1798 r. Do naszych czasów dotrwał napis z datą budowy, odlany z żeliwa wytopionego w pierwszej odlewni. Zachował się także fragment murów wielkiego pieca. Obiekt znajduje się przy ul. Fabrycznej. Do rejestru zabytków wpisano go w 1975 r.
Źródło: slaskie.travel
Historia hutnictwa na terenach w okolicach Poręby i Zawiercia jest bardzo długa i sięga czasów średniowiecza. O istnieniu dawnych hut świadczyć mogą nazwy miejscowości, jak np. Kuźnice (dawne określenie huty), czy Rudniki (pierwsza staropolska nazwa hutników). Trudno dziś dociec, ile tego rodzaju zakładów funkcjonowało na tym terenie w wiekach średnich oraz w początkach nowożytności, choć zapewne to właśnie w oparciu o nie powstały z końcem XVIII i początkiem XIX w. nowoczesne ośrodki hutnicze. Pierwsza wzmianka o osadzie Poręba pochodzi z 1373 r., zaś od wieku XV zwana była ona Porębą Mrzygłodzką. Osadnictwo na tych terenach zaczęło rozwijać się żywiej od w. XVI.
Na przełomie XVIII i XIX miejscowość należała do Jana Christiana Messnera. Z jego to inicjatywy zbudowany został w latach 1795-97 wielki piec do przetapiania rudy oraz zachowana do dziś wieża wyciągowa, służąca do transportu wsadu wielkopiecowego. O wartości tego zabytku, wzniesionego z ciosowego kamienia wapiennego, świadczyć może fakt, iż jest to jedyny tego rodzaju zachowany obiekt na terenie Zagłębia i jeden z dwóch w całym województwie śląskim.
Źródło: slaskie.travel
