Port lotniczy Katowice-Pyrzowice
Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice w Pyrzowicach, od stycznia 2009 roku używający również marki Katowice Airport, kod IATA: KTW, kod ICAO: EPKT – międzynarodowy port lotniczy położony w miejscowości Pyrzowice, około 45 kilometrów na północ od centrum Katowic, w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Znajduje się na terenie dwóch gmin – Ożarowice i Mierzęcice – a zarazem na pograniczu dwóch powiatów – tarnogórskiego i będzińskiego. Port lotniczy Katowice dysponuje jedną z najdłuższych dróg startowych dostępnych w Polsce, liczącą 3200 m długości i 45 metrów szerokości (oddaną do użytku w maju 2015 roku).
MPL Katowice, używający obecnie marki „Katowice Airport”, jest regionalnym portem lotniczym całego województwa śląskiego. Pod względem liczby odprawianych pasażerów oraz pod względem liczby operacji lotniczych znajduje się na czwartym miejscu wśród polskich portów lotniczych. Port posiada trzy terminale pasażerskie o łącznej przepustowości około 5,5 mln pasażerów rocznie.
Charakterystyka
Lotnisko jest najwyżej położonym cywilnym portem lotniczym w Polsce i charakteryzuje się dobrymi warunkami atmosferycznymi, co oznacza mniejszą niż na innych lotniskach liczbę dni uniemożliwiających lądowanie. W obszarze ciążenia tego portu lotniczego mieszka około 11 milionów osób, w tym mieszkańcy spoza województwa śląskiego: okolic Opola, Łodzi, Krakowa, czeskiej Ostrawy.
Terminale
Lotnisko w Pyrzowicach posiada trzy terminale pasażerskie o łącznej powierzchni 29200 m² i przepustowości około 5,5 mln pasażerów rocznie (przepustowość godzinowa: 1170 pasażerów). Otwarcie części ogólnodostępnej i strefy przylotów terminalu B odbyło się 9 lipca 2007 roku, strefy odlotów – 30 lipca 2007 roku. Aktualnie (stan na 05.2020) terminal jest w trakcie rozbudowy. Najnowszy terminal C przeznaczony tylko do przylotów został otwarty 18 czerwca 2015 roku.
Port lotniczy posiada jeden terminal cargo. Jego powierzchnia wynosi 5378 m². Użytkownikami terminalu są m.in. DHL, Śląski Urząd Celno-Skarbowy w Katowicach, TNT Express i UPS. Pod względem tonażu ładunków przewiezionych ruchem lotniczym rocznie, lotnisko w Pyrzowicach zajmuje drugie miejsce w Polsce po warszawskim im. F. Chopina. Według statystyk ULC przewieziono 3856 ton w 2004, 5618 ton w 2005, 6113 ton w 2006, 7782 ton w 2007, a w 2018 roku 18543 ton.
Wyposażenie techniczne
W porcie lotniczym Katowice Airport w użytku jest system wspomagania lądowania przy ograniczonej widzialności ILS (Instrument Landing System) THALES 420. Jest to urządzenie kategorii pierwszej, czyli prowadzące od granicy zasięgu do wysokości 60 m (200 stóp) nad płaszczyzną drogi startowej przy widzialności (RVR – runway visual range) 800 m (2400 stóp). Koszt inwestycji zrealizowanej przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej wyniósł 3 mln zł.
Podstawowe dane techniczne pyrzowickiego ILS:
- Zasięg (pokrycie) ILS dla odbioru kierunku lądowania wynosi 18 NM.
- System składa się z dwóch zespołów urządzeń:
- Nadajnik kierunku: Localizer (LLZ); Marka i parametry urządzenia: THALES 421; częstotliwość pracy 109.9 MHz, moc 25 W
- Nadajnik ścieżki schodzenia: Glide Path (GP); Marka i parametry urządzenia: THALES 422; częstotliwość pracy 333,8 MHz, moc 2 W
- Dodatkowo zestaw ILS jest uzupełniony o radiolatarnię DME do pomiaru odległości. Marka i parametry urządzenia: THALES 415; częstotliwość pracy 997 MHz, moc 100 W.
- Lotnisko posiada również dwie radiolatarnie NDB – dalszą: „KTC” 285 kHz i bliższą: „KTW” 326 kHz.
Baza operacyjna
W Pyrzowicach bazę operacyjną przez cały rok mają samoloty sześciu linii: Blue Panorama Airlines, Enter Air, Ryanair Sun, Smartwings, Smartwings Poland i Wizz Air. LOT posiada bazę w Katowicach w sezonie letnim.
Połączenia drogowe i kolejowe
Liczba miejsc postojowych na położonym najbliżej terminali pasażerskich parkingu wynosi 1210.
Bezpośrednio do portu prowadzi droga wojewódzka nr 913. W pobliżu istnieją bezkolizyjne węzły Pyrzowice-Lotnisko, który łączy drogę 913 z drogą ekspresową S1 i portem, oraz Pyrzowice, który łączy autostradę A1 z drogą S1. Droga wojewódzka 913 krzyżuje się także z drogą krajową nr 78 łączącą województwo świętokrzyskie z granicą polsko-czeską w Chałupkach.
Autostrada A1 obecnie umożliwia szybkie dotarcie do portu lotniczego z południa województwa śląskiego, z Częstochowy oraz z Czech, ponadto w Gliwicach krzyżuje się z autostradą A4 (łączącą wschód i zachód południowej części Polski).
Kursują tu bezpośrednie połączenia autobusowe między innymi z Katowic, Krakowa, Gliwic, Częstochowy i Ostrawy.
Większość linii autobusowych docierających na lotnisko obsługuje PKM Świerklaniec na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego.
W listopadzie 2018 roku podpisano umowę, w ramach której zrealizowany zostanie projekt, który połączy autostradę A1, lotnisko w Pyrzowicach, a niebawem także Polskę ze Słowacją.
Metropolitalne linie lotniskowe
AP1, AP2, AP3 i AP4 – takie oznaczenie mają metropolitalne linie lotniskowe, łączące główne miasta Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii z Międzynarodowym Portem Lotniczym Katowice w Pyrzowicach. Organizatorem ich jest Zarząd Transportu Metropolitalnego. Autobusy rozpoczęły regularnie kursować na trasach w czwartym kwartale 2018 roku. Ich kursowanie zostało zawieszone wiosną 2020 r. w następstwie pandemii.
Do lotniska dojeżdżają z Bytomia autobusy linii 17 i 85, a także ze Świerklańca, Tarnowskich Gór i Siewierza linii 738. Prócz tego w pojedynczych kursach dojeżdża autobus 53 z Piekar Śląskich oraz w dni nauki szkolnej autobus 717. Podróż tymi liniami można odbyć na podstawie zwykłych biletów ZTM - w odróżnieniu od linii AP1, AP2, AP3 i AP4, w których obowiązuje podwyższona opłata.
Kolej
Lotnisko w Pyrzowicach znajduje się nieopodal linii kolejowej 182 łączącej Tarnowskie Góry z Zawierciem. Linia ta zostanie zrewitalizowana i zelektryfikowana, co umożliwi dojazd koleją na lotnisko od strony Zawiercia (z Katowic przez Sosnowiec, Dąbrowę Górniczą, Łazy lub Zawiercie), a także od strony Tarnowskich Gór (z Katowic przez Chorzów Miasto, Bytom i Tarnowskie Góry). Ukończenie prac planowane jest w 2022 roku.
Źródło: wikipedia.pl
Lotnisko w Pyrzowicach powstało w miejscu dawnego, założonego przez III Rzeszę w czasie II wojny światowej lotniska zapasowego Luftwaffe (Schendek, od 1941 nazwane Udetfeld). W 1940 roku Niemcy wybudowali tu poligon Zendek i lotnisko, korzystając z polskich planów zrealizowania w tym miejscu lotniska zapasowego dla Armii Kraków, która w 1938 roku organizowała system fortyfikacji i umocnień Obszaru Warownego „Śląsk”. Przed wybuchem II wojny światowej w tych właśnie okolicach pojawiła się grupa polskich inżynierów, gdyż zdaniem wojskowych i cywilnych specjalistów, najbardziej nadawał się do tego równinny teren pomiędzy Zendkiem a Pyrzowicami, oddalony od ówczesnej granicy o ok. 20 km.
Wybuch wojny przerwał jednak dopiero co rozpoczęte prace. Po wygraniu kampanii wrześniowej ochoczo podjęli je jednak Niemcy, którzy postanowili wykorzystać doświadczenia i projekty polskich inżynierów. Niemcy po zajęciu tych terenów w 1940 roku, po wysiedleniu ludności zamieszkującej tereny przyszłego lotniska i jego otuliny, przystąpili do prac melioracyjnych. Wzdłuż planowanych pasów startowych wykonano drenaż oraz odwodnienie całego terenu. Wody odprowadzono do stawu z posadzoną wikliną spełniającego rolę oczyszczalni. Następnie nawieziono ziemię i wyrównano teren. Przy niwelacji terenu zastosowano różne warstwy materiału, prawdopodobnie w celu uzyskania odpowiedniego odwodnienia przyszłego lotniska.
W wyniku decyzji o przeznaczeniu lotniska na bazę dla samolotów eksperymentalnych wybudowano na planie trójkąta trzy drogi startowe:
- 14/32 o długości 1000 metrów
- 04/22 o długości 1500 metrów
- 09/27 o długości 1449 metrów
Drogi startowe miały ok. 50 metrów szerokości i pokryte były nawierzchnią bitumiczno-betonową (inne źródła: asfaltowo-bazaltową). Najczęściej używana była droga startowa na kierunku 09/27, prawdopodobnie ze względu na usytuowanie na kierunku wschód-zachód i przewagę wiatrów zachodnich w tym rejonie. Obecnie w tym miejscu wybudowana jest droga startowa lotniska cywilnego.
Do lotniska doprowadzono bocznicę kolejową z Miasteczka Śląskiego oraz Zawiercia. Jako zaplecze zostały wybudowane trzy hangary oraz skład bomb. Obsługa lotniska i piloci zakwaterowani byli w prefabrykowanych drewnianych domkach, rozebranych w latach 1979–1980 oraz barakach.
Lotnisko jako część poligonu doświadczalnego Schendek należało do największych lotnisk niemieckich w latach II wojny światowej. Jego powierzchnia wynosiła wówczas 20 tys. ha. Początkowo nosiło ono nazwę Tarnowitz, a po śmierci 17 listopada 1941 gen. pilota Ernsta Udeta, asa Luftwaffe, zostało przemianowane na Udetfeld. W pierwszym okresie istnienia służyło ono przede wszystkim obronie przeciwlotniczej Górnego Śląska. Pełniło ono także funkcję lotniska etapowego dla samolotów transportowych, latających z zaopatrzeniem na front wschodni.
Do utworzenia tu lotniska doświadczalnego przyczynił się niemiecki konstruktor H.G. Moeller, pracujący w zawierciańskich fabrykach zbrojeniowych. Lotnisko zostało wyposażone w urządzenia obsługujące pionierskie myśliwce z napędem rakietowym Messerschmitt Me 163 Komet wersje A i B, powołano tu także szkołę pilotażu tych samolotów. Z jej absolwentów utworzono dwie eskadry samolotów Messerschmitt Me 163 oraz zaczątek trzeciej. Z bazy korzystali także kadeci ze szkół lotniczych z Rudnik oraz Częstochowy. Z lotniska realizowano także loty bojowe nad Warszawę w czasie powstania warszawskiego. Na lotnisku przeprowadzano także próby z granatnikiem Panzerschreck.
18 stycznia 1945 roku Niemcy opuścili lotnisko bez walki. Częściowo zaminowali je oraz zniszczyli pas startowy poprzez detonację ładunków wybuchowych ułożonych na pasach startowych. Lotnisko zostało zajęte 23 stycznia 1945 roku i odbudowanie przez lotnictwo radzieckie. Zlikwidowali oni częściowo drogi startowe 14/32 i 04/22 (pozostałości widoczne są do dziś w północno-wschodniej części lotniska). Wzdłuż drogi startowej 09/27 zbudowali ziemny awaryjny pas startowy oraz zasypali leje po bombach i ładunkach wybuchowych. Ślady po lejach, ze względu na odmienną kolorystykę roślinności, widać było z powietrza do czasu kiedy w 2015 roku wybudowano nową drogę startową.
W 1948 roku lotnisko zostało przejęte przez polskie Wojska Lotnicze z przeznaczeniem na lotnisko zapasowe. W latach 1949–1951 lotnisko zostało przystosowane do potrzeb samolotów odrzutowych. W 1951 roku zlokalizowano tu 39 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK, wyposażony w samoloty odrzutowe MiG-19 (później MiG-21). Pułk został rozwiązany w 1987 roku. W jego miejsce powołano 1 batalion zabezpieczenia oraz Bazę Statków Powietrznych, której zadaniem była likwidacja zbędnych dla wojska samolotów. W latach 90 XX w. na lotnisku stacjonowała 2 eskadra 11 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego ze Wrocławia – Strachowic. Ostatni lot wojskowego samolotu z lotniska (był to MIG-21) miał miejsce w maju 1999 roku, a w grudniu tego roku rozwiązano Bazę Statków Powietrznych.
W 1964 roku oddano na lotnisku nowy pas startowy, z którego odbył się pierwszy lot samolotu pasażerskiego. Regularne loty zainaugurowano 6 października 1966 roku, kiedy PLL „LOT” uruchomił połączenie z Warszawą. W 1969 roku, na udostępnionej przez wojsko 11-hektarowej działce, zbudowano pierwszy terminal pasażerski. Przez następnych kilka lat loty pasażerskie korzystały z infrastruktury wojskowej. Koegzystencja ta trwała do początku 2000 roku (równolegle funkcjonowało lotnisko cywilne i wojskowe), po czym lotnisko przeszło pod zarząd cywilny. 1 maja 1994 roku otwarto Przejście graniczne Katowice-Pyrzowice i GPK SG w Katowicach-Pyrzowicach (przekształcona na PSG w Katowicach-Pyrzowicach), kiedy to pyrzowickie lotnisko uzyskało status międzynarodowego portu lotniczego. Od 1 stycznia 2009 roku lotnisko również używa umiędzynarodowionej anglojęzycznej marki Katowice Airport.
W 2005 roku w Pyrzowicach wylądował największy i najcięższy samolot transportowy świata – sześciosilnikowy An-225 Mrija. W czerwcu 2011 roku na lotnisku wylądowały 2 towarowe Boeingi 747 400 BCF w celu wykonania lotu do Buenos Aires z ładunkiem 160 t, a w końcu września 2011 roku na lotnisku po raz pierwszy pojawił się Boeing 747-400 w wersji pasażerskiej z 430 pasażerami na pokładzie.
28 maja 2015 roku w Katowicach oddano do użytku nową drogę startową. Liczy ona 3200 m długości oraz 45 metrów szerokości (dodatkowo istnieją dwa 7,5-metrowe pobocza). Pierwszym samolotem, który wystartował z nowego pasa startowego był rejs Wizz Air do Londynu-Luton o godzinie 6:10. Ostatnim samolotem lądującym na starej drodze startowej (2800 m) był o godz. 0.36 rejs Wizzaira z Doncaster.
20 października 2019 otwarto nową wieżę kontroli lotów. Wieża ma 46 metrów wysokości i na dzień otwarcia była najwyższą wieżą kontroli lotów w Polsce. Sala operacyjna mieści się na wysokości 41 metrów i jest podobna do zainstalowanej na lotnisku w krakowskich Balicach
Źródło: wikipedia.pl
