Mury miejskie w Raciborzu

Zachowane do dnia dzisiejszego fragmenty murów miejskich są świadectwem średniowiecznej potęgi Raciborza i jedną z jego najstarszych pamiątek historycznych. Powstałe w XIII w. pierwsze fortyfikacje składały się z fosy, drewnianych przegród, glinianych lub drewnianych murów i bram. W 1255 r. podczas odbudowy Raciborza  po jego spaleniu przez Morawian w 1255 r., książę Władysław Opolski poszerzył je w kierunku południowym. Za panowania tego księcia miasto otoczone było prawdopodobnie umocnieniami drewniano-ziemnymi.

Pierwsza udokumentowana wzmianka o murach miejskich pochodzi z 1299 r., wtedy to bowiem książę Przemysław Raciborski zlecił wójtowi budowę murów obronnych i pokrycie kosztów związanych z tą inwestycją. Zbudowano je w XIV w. i otoczono fosą.

Zabudowania fortyfikacyjne zostały zmodernizowane w 1666 r. w obliczu zbliżającego się najazdu tatarskiego. W XVI/XVII w. mury miejskie wzmocnione zostały dziewięcioma basztami, z których jedna, tzw. baszta więzienna, ocalała do dnia dzisiejszego.

Na przełomie XVIII i XIX w. mury miejskie były stopniowo rozbierane. Po trzeciej wojnie śląskiej w 1763 r. zasypano większą część fosy. Jej pozostałości były wypełnione wodą jeszcze w latach 30. XIX w., a do 1828 r. część fosy ciągnąca się wzdłuż dzisiejszej ulicy Wojska Polskiego służyła bractwu kurkowemu jako strzelnica. W 1818 r. została zniesiona Brama Wielka, a w 1828 r. rozebrano grożącą zawaleniem Bramę Odrzańską.

Szacuje się, że łączna długość murów wynosiła ok. 1,8 km. Obejmowały one swoim zasięgiem teren ok. 20 ha, a ich wysokość dochodziła gdzieniegdzie nawet do ponad 9 m. Głównymi elementami ich konstrukcji były ceglane oblicowania wewnętrzne i zewnętrzne oraz rdzeń, których cegły wiązała zaprawa wapienna. Mury wzmocnione były dziewięcioma basztami, co stanowiło istotny element fortyfikacji miejskich. Wnętrze ich murów wypełnione było gruzem lub kamieniami polnymi.

Na koniec warto dodać kilka słów o ocalałej do dnia dzisiejszego baszcie więziennej. Jest to budowla reprezentująca styl renesansowy, wzniesiona prawdopodobnie w 1574 r. Pierwotnie miała prawdopodobnie tylko trzy ściany. Zbudowana została na planie prostokąta, w trzech czwartych wysokości przecięta silnie profilowanym gzymsem, ponad którym znajduje się attyka ze strzelnicami kluczowymi. Jej narożniki zdobią cztery kwadratowe wieżyczki. Budowla oprócz funkcji schronu dla obrońców miasta, pełniła również rolę więzienia. W latach 1896–1900 została częściowo przebudowana. Jej remont przeprowadzono w 1958 r. Ostatnie prace miały miejsce w 1994 r. Wówczas usunięto tynki z wieży od strony północnej.

Źródło: peuk.fiiz.pl