Gmach Sądu Rejonowego w Raciborzu

Zabytkowy gmach został wzniesiony w latach 1823–1826 jako Budynek Wyższego Sądu Krajowego dla Górnego Śląska. Kiedy w 1892 r. Wyższy Sąd Krajowy przeniósł się do wybudowanego niedaleko nowego budynku, w gmachu przy ulicy Nowej umieszczono sąd grodzki. Od czasów swojego powstania aż po dziś dzień obiekt spełnią swoją pierwotną funkcję, obecnie bowiem mieści się w nim Sąd Rejonowy.

Budynek został wzniesiony w stylu późno klasycystycznym wg projektu znanego niemieckiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Jest to jedyny obiekt znajdujący się na terenie województwa śląskiego zaprojektowany przez tego architekta (wg danych zawartych w przewodniku po dziełach Schinkla autorstwa Bernharda z 2006 r., w którym przedstawione są wszystkie zrealizowane projekty Schinkla, które zachowały się do dnia dzisiejszego). Ten urodzony 13 marca 1781 r. w Neuruppin niemiecki architekt, urbanista, projektant i malarz był jednym z najwybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Prus, tworzącym także w stylu arkadowym. Jego kunszt i sława były tak wielkie, iż działalność grupy niemieckich architektów kontynuujących styl Schinkla, nazwano mianem szkoły Schinkla.

Schinkel zaprojektował wiele budowli na całym terenie Prus, głównie jednak w Berlinie. Oprócz działalności architektonicznej, zajmował się również malarstwem, projektowaniem wnętrz oraz sztuką użytkową. W jego dziełach architektonicznych widać wyraźny wpływ pruskiego klasycyzmu Friedricha Gilly'ego. Widać to przede wszystkim w klarowności form (tak różnych od barokowych krągłości). Cechą charakterystyczną architektury Schinkla jest także nawiązywanie do form greckich, stąd też zresztą określą się go czasami mianem „greek revival” (greckie odrodzenie).

Najbardziej znane budowle Schinkla znajdują się w Berlinie i okolicy. Należy do nich m.in. budynek teatru zbudowany w latach 1819–1821, a zrekonstruowany po zniszczeniach wojennych w latach 80. XX w. czy gmach Altes Museum na Wyspie Muzeów (1823–1830), pierwszego muzeum otwartego dla publiczności w Berlinie, bazującego na wspólnym projekcie Schinkla i Johanna Carla Ludwiga Schmida. W 1825 r., na zlecenie króla Fryderyka Wilhelma III, powstał projekt tzw. kościoła Schinkla, który zrealizowano w wielu miasteczkach Prus, np. w Luette, Heudeber czy Schoenwalde. Wzorem dla tego projektu był ukończony w 1824 r. kościół pw. św. Mikołaja w magdeburskiej dzielnicy Neue Neustadt.

Budynek Sądu Rejonowego w Raciborzu jest, jak już wcześniej powiedziano, jedynym przykładem budowli zaprojektowanej przez tego wielkiego architekta, która przetrwała do czasów współczesnych na terenie województwa śląskiego. Prezentuje on cechy typowe dla projektów Schinkla, w tym wpływy budowli rzymskich, greckich i renesansowych. Poza nim, w Polsce podziwiać można jeszcze wiele budowli artysty. Znajdują się ona na terenie województw: wielkopolskiego (m.in. pałac Owińskich k./Poznania oraz przebudowany wg szkiców Schinkla zamek w Kórniku), lubuskiego, dolnośląskiego, opolskiego, małopolskiego (m.in. kościół pw. św. Marcina w Krzeszowicach), zachodniopomorskiego (m.in. ratusz w Kołobrzegu), kujawsko-pomorskiego (m.in. kościół pw. św. Trójcy w Toruniu), województwa pomorskiego oraz warmińsko-mazurskiego.

Źródło: peuk.fiiz.pl