Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu
19/48 z 20.01.1948
Opis
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która należy do dekanatu raciborskiego położonego na terenie diecezji opolskiej. Jest to najstarsza parafia raciborska, powstała ona bowiem przed 1246 r.
XIII-wieczna, murowana z cegły świątynia reprezentująca pierwotnie styl gotycki była wielokrotnie przebudowywana, głównie za sprawą nękających ją pożarów. Szczęśliwie jednak uniknęła losu znajdujących się na raciborskim rynku kamienic, który zostały praktycznie doszczętnie zniszczone.
Najstarszą częścią kościoła jest główna bryła tworząca trójprzęsłową nawę w stylu gotyckim z charakterystycznymi gwiaździstymi sklepieniami. Od południa do prezbiterium przylega dawny kapitularz ze skarbcem. W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz główny wykonany w latach 1656–1660 przez mistrza Salomona Steinhoffa z fundacji prałata Andrzeja Scodoniusa oraz Bractwa Literackiego – najstarszej górnośląskiej konfraterni, a w nim dwa cenne obrazy: koronacja Najświętszej Maryi Panny datowany na poł. XVII w. oraz Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny z 1890 r. pędzla mistrza Jana Bochenka. W niszach pomiędzy kolumnami ołtarza znajdują się rzeźby świętych: Jana Chrzciciela, Jadwigi, Jana Ewangelisty, Elżbiety, Wacława, Sebastiana, Rocha i Floriana, w zwieńczeniu zaś figurka św. Marcelego. Od strony zachodniej do głównej bryły przylega XV-wieczna Kaplica Polska, miejsce kultu świątobliwej Eufemii Ofki Piastówny zwanej błogosławioną, księżniczki raciborskiej, miejscowej dominikanki czczonej przez zakon kaznodziejski na całym świecie. Ciekawostkę stanowi w niej tablica z piaskowca upamiętniająca najtragiczniejszy w dziejach Raciborza pożar z 1574 r. W lewej nawie bocznej można oglądać ciekawy nagrobek tumbowy prałata Marcina Jerzego Korrigera z 1715 r. oraz tablicę epitafijną prepozyta opolskiego i miejscowego proboszcza Andrzeja Floriana Scodoniusa (zm. w 1660 r.) z płasko rzeźbionym popiersiem i krucyfiksem herbowym.
Na terenie parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny znajduje się również XIII-wieczny kościół pw. św. Jakuba, położony także na raciborskim rynku. Świątynia jest jedyną pozostałością po raciborskim klasztorze Dominikanów. Jest to budowla neogotycka, orientowana. Swój obecny kształt świątynia otrzymała ok. 1655 r. w wyniku odbudowy po pożarze z 1637 r. Do parafii należał również XIV-wieczny dominikański kościół pw. św. Ducha, który po sekularyzacji zakonu w 1810 r. przeszedł w ręce ewangelików. Od 1927 r. stanowi natomiast jeden z budynków ekspozycyjnych raciborskiego muzeum, którego zbiory szacuje się na ok. 30 tys. sztuk i zespołów zabytków z różnych dziedzin. Prezentowane są w nim obecnie następujące wystawy stałe:
- „Odkrycia w kościele ss. Dominikanek” – jest to prezentacja odkryć archeologicznych in situ w prezbiterium oraz eksponatów z badań pod nawą główną i kaplicą pw. św. Dominika;
- „W Domu Ozyrysa” – wystawa imituje komorę grobową. Prezentowany jest tu zespół zabytków starożytnego Egiptu, m.in. mumia Egipcjanki Dżet-Amonet-ius-anch, kartonaż i dwa drewniane, antropoidalne sarkofagi;
- „Sztuka dawna” – wystawa prezentuje rzeźbę i malarstwo po konserwacji od XV do XVIII w.;
- „Cyna śląska” – ekspozycja przedstawia zbiór cyny śląskiej. Eksponowane wyroby pochodzą z miast, w których istniały warsztaty konwisarskie, m. in. z Wrocławia, Opawy, Głubczyc, Kłodzka, Legnicy, Świdnicy, Tarnowskich Gór oraz Raciborza.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Kościół według tradycji XVI-wiecznej pochodzi z początków XII w. – czasów rządów Mieszka I, twórcy księstwa górnośląskiego, Pana na Raciborzu i władcy Polski. Budowniczymi świątyni byli osiedlający się w Raciborzu przybysze z terenów Niderlandów – Flamandczycy i Walonowie. Pierwotna świątynia spłonęła w 1300 r. Krótko potem została odbudowana. Z tego okresu pochodzi nawa główna z gwiaździstymi sklepieniami we wschodniej części oraz prezbiterium z unikalnymi cechami wczesnego śląskiego gotyku.
W 1416 r. przy kościele osiedli na stałe kanonicy raciborscy, dotąd rezydujący przy kaplicy zamkowej. W nowym miejscu kolegiata została bogato uposażona przez chcącego odkupić swe winy, okrutnego księcia raciborskiego Jana Żelaznego. Do południowej ściany prezbiterium dobudowano kapitularz i skarbiec. W 1654 r. prezbiterium wyposażono w okazałe stalle kanonickie, wzorowane na kunsztownych stallach kościoła mariackiego w Krakowie. Świątynia wielokrotnie ulegała zniszczeniu w wyniku wojen i pożarów, m.in.: w 1241 r., 1426 r., 1546 r., 1643 r. i 1774 r. Szczególne zniszczenia przyniosła II wojna światowa w 1945 r., kiedy to został zniszczony dach, hełm wieży i wnętrze wraz z tzw. Polską Kaplicą, gdzie znajdował się sarkofag świętobliwej Ofki, który został przeniesiony w 1819 r. z dawnego kościoła dominikanek. Kościół został odbudowany w latach 1948–1959. W 2005 r. świątynia obchodziła 800-lecie swojego istnienia.
Źródło: peuk.fiiz.pl
