Kościół Akademicki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rybniku
547/66 z 05.02.1966
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny leży na terenie rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Boskiej Bolesnej położonej w dekanacie Rybnik należącym do archidiecezji katowickiej. Od 1853 r., czyli od czasu wzniesienia nowego kościoła parafialnego, pełnił najpierw rolę kaplicy cmentarnej, a obecnie kaplicy akademickiej. Wcześniej jednak, od czasu powstania rybnickiej parafii, był kościołem parafialnym.
Kościół, który przetrwał do naszych czasów głównie dzięki uporowi hrabiego Antoniego Węgierskiego, jest najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku. Do czasów współczesnych zachowało się jego gotyckie prezbiterium, nawę kościoła zburzono bowiem w 1797 r., w czasie gdy przystępowano do budowy nowego kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Bolesnej. Do 1975 r. obiekt pełnił rolę kaplicy cmentarnej największego rybnickiego cmentarza.
Świątynia jest orientowana, murowana z cegły, w jej wnętrzu zachowały się pozostałości gotyckiego sklepienia żebrowego. Od strony południowej do budynku przylega lapidarium. Wyposażenie kościoła zostało w większości przeniesione do kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Bolesnej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Udokumentowane początki rybnickiej parafii sięgają XII w. Jednak pierwszą świątynią parafialną nie był kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej, a świątynia noszącą wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny położona przy ulicy Gliwickiej. Dopiero w 1801 r. jej funkcję przejął nowo wybudowany kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej.
Pierwszy parafialny kościół w Rybniku stał na Górce Kościelnej zwanej też Górą Cerekwicką, u zbiegu ulic Gliwickiej i Cegielnianej. Dokument pochodzący z 1223 r. stwierdza, że poświęcił go biskup wrocławski Żyrosław II, pełniący swój urząd w latach 1170–1198. Kościół musiał więc powstać najpóźniej w 1198 r. Jego fundatorem był książę opolsko-raciborski Mieszko I Plątonogi. Być może jednak przed fundacją Plątonogiego Rybnik posiadał jeszcze starszą świątynię. Ten problem mogą rozwiązać jedynie wykopaliska archeologiczne na Górce Kościelnej.
Drewniany kościół z końca XII w. został rozebrany, a w jego miejsce w 1450 r. postawiono świątynię murowaną. Składała się ona z kamienno-ceglanego prezbiterium i nawy głównej długiej na 20 i szerokiej na 8 m. Kościół posiadał również drewnianą dzwonnicę.
Potrzeba wzniesienia nowej świątyni narodziła się w Rybniku już pod koniec XVIII w., bowiem istniejący kościół „na górce” przestał już wystarczać dla powiększającej się coraz bardziej parafii. Najgłośniej sprawę tę podnosił ks. Feliks Reisner, który piastował urząd rybnickiego proboszcza od 1772 r. Wszyscy zgadzali się, że kościół przy ulicy Gliwickiej jest już za stary i za ciasny. Różnica zdań dotyczyła natomiast miejsca postawienia nowej świątyni. Rybnicki proboszcz ks. Feliks Reisner, burmistrz Jan Belling i większość rybniczan, chcieli, aby nowy kościół stanął bliżej rynku. Sprzeciwił się temu kategorycznie dawniejszy właściciel Rybnika hrabia Antoni Węgierski, którego przodkowie pochowani byli w prezbiterium dotychczasowego kościoła. Problem rozwiązano polubownie w 1796 r. Zdecydowano wówczas, że nowy kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej powstanie bliżej rynku. Natomiast kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny zdecydowano się przeznaczyć na kaplicę cmentarną. W tym kształcie przetrwała ona do dnia dzisiejszego. Warto w tym miejscu dodać, iż jest ona najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku i nadal pełni funkcję kaplicy akademickiej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
