Tablica upamiętniająca powstanie „Republiki Sławkowskiej” w Sławkowie

Tablica upamiętniająca powstanie „Republiki Sławkowskiej” w Sławkowie przypomina o wyjątkowym wydarzeniu z 1905 roku, kiedy mieszkańcy miasta podjęli próbę samodzielnego ustanowienia władzy i sprzeciwu wobec zaborczego systemu. Tablica znajduje się na frontowej elewacji zabytkowego ratusza w centrum miasta i stanowi symbol odwagi oraz ducha wolności sławkowian. Upamiętnia krótki, ale znaczący moment w historii Sławkowa, który na trwałe zapisał się w dziejach walki o niepodległość Polski.

Republika Sławkowska – historia

Republika Sławkowska to wyjątkowy epizod w historii Sławkowa i całego Zagłębia Dąbrowskiego, stanowiący przykład obywatelskiej samoorganizacji i dążenia do samodzielności narodowej. Powstała 12 listopada 1905 roku, w czasie ogólnopolskiej rewolucji 1905 roku, i funkcjonowała przez 11 dni – do 23 listopada. Jej powstanie było bezpośrednią reakcją na manifest cara Mikołaja II z 30 października 1905 roku, zapowiadający reformy polityczne i ograniczenie samowładztwa.

Inicjatorem utworzenia Republiki był inżynier Władysław Sujkowski, naczelnik Straży Ogniowej Ochotniczej, który zwołał zgromadzenie mieszkańców Sławkowa. W jego trakcie uchwalono wprowadzenie języka polskiego jako jedynego urzędowego w administracji, szkole i sądownictwie, a także powołano pięcioosobowy Komitet Obywatelski mający nadzorować realizację postanowień. Zmieniono nazwy ulic i sklepów na polskie, a z urzędów usunięto symbole carskie. Dla bezpieczeństwa mieszkańców powołano Straż Obywatelską, a wójtowi przyznano środki na wprowadzenie nowych zarządzeń.

Choć inicjatywa mieszkańców Sławkowa miała charakter pokojowy i opierała się na interpretacji manifestu carskiego, władze rosyjskie uznały ją za przejaw buntu. 23 listopada 1905 roku aresztowano Władysława Sujkowskiego, a dzień później do miasta wkroczył szwadron dragonów, przywracając porządek.

Republika Sławkowska bywa mylona z Republiką Zagłębiowską, jednak różniła się od niej charakterem – nie była aktem rewolucyjnego zrywu, lecz próbą wprowadzenia realnych reform i odzyskania samorządności w ramach prawa. Dziś pozostaje symbolem odwagi i obywatelskiego zaangażowania mieszkańców Sławkowa w walkę o wolność i polską tożsamość.