Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest w dekanacie sosnowieckim – św. Barbary, położonej na terenie diecezji sosnowieckiej. Parafia ta został erygowana w 1906 r. Konsekracji świątyni dokonał biskup kielecki w 1910 r.

Neogotycki kościół w Niwce jest kolejnym przykładem sosnowieckich obiektów sakralnych powstałych pod koniec XIX w. wg projektu Józefa Pomian-Pomianowskiego. Budowla jest trójnawowa, murowana z czerwonej cegły. Posiada dużą liczbę szczytów, wieżyczek, ciekawych fryzów arkadowych i gzymsów. Główna fasada znajduje się od strony północnej, gdzie do przestronnego wnętrza prowadzą dębowe drzwi z masywnymi zawiasami i bogato zdobionymi okuciami. Okna, jak przystało na styl neogotycki, zamknięte zostały w ostrołukowych otworach i przystrojone bogato zdobionymi witrażami przedstawiającymi sceny biblijne. Ściany boczne są symetryczne, z pięcioma oknami, a zarazem witrażami po każdej stronie, które są głównym źródłem światła docierającego do wnętrza obiektu oraz z sześcioma pionowymi wypustkami, ciągnącymi się od dachu, aż po samą ziemię. Na ścianach bocznych od strony południowej można zauważyć siedmiostopniowe szczyty, które podkreślają neogotycki charakter obiektu.

Wewnątrz świątyni na uwagę zasługują sklepienia krzyżowo-żebrowe z licznymi malowidłami. Przy pracach ściennych w prezbiterium natrafiono na pierwotne freski, które udało się odtworzyć w czasie prac renowacyjnych. Ściany kościoła są ozdobione różnymi malowidłami, płaskorzeźbami, rzeźbami przedstawiającymi postacie biblijne. Niepowtarzalny nastrój wnętrza kościoła tworzy polichromia, która wyszła spod rąk artystów krakowskich, Piotra Nizińskiego i pomagających mu Zielińskiego i Matejki (kuzyna Jana Matejki). Wartościowy jest także dębowy ołtarz główny pw. św. Jana Chrzciciela, którego autorem jest Paweł Turbas oraz dwa boczne ołtarze: Matki Bożej i Serca Pana Jezusa. Ponadto na uwagę zasługują: ambona, konfesjonały, zabytkowe organy wykonane w firmie J. Śliwińskiego we Lwowie na początku XX w. oraz 14 obrazów przedstawiających stacje Drogi Krzyżowej. Warte zobaczenia są także zamki, które wykonane są z kutego, masywnego mosiądzu. Zdobione są różnego rodzaju motywami, co dodatkowo podkreśla ich wielkość. Drzwi kościelne, tak samo jak zamki, są duże, co idealnie sprawdza się w codziennym użytkowaniu kościoła przez wiernych. Drzwi są dębowe z masywnymi zawiasami, do których są przytwierdzone ich okucia. Są one bardzo efektowne i są ozdobione motywami roślinnymi.

Kościół jest jednym z najbardziej zagrożonych obiektów sakralnych na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, narażonych na występowanie szkód górniczych. Stąd wyniknęła konieczność przebudowy jej najdonioślejszego wyrazu architektury zewnętrznej – wieży głównej wraz z dzwonnicą, której konstrukcja odchyliła się od pionu o ok. 60 cm. Przez 30 lat wieża zabezpieczona była prowizorycznymi drewnianymi rusztowaniami, które jednak nie zapewniały pełnego bezpieczeństwa przechodniom, a ich wygląd pozostawiał wiele do życzenia. Po wykonaniu ekspertyz okazało się, że do czasu odnowienia wieży nie można było używać dzwonów, gdyż groziło to katastrofą budowlaną. Wymieniono więc cegły, uzupełniono ich braki i nałożono nowy hełm. Dzwonów nie uruchomiono, więc zostały zastąpione przez instalację elektryczną. Nie byłoby tych osiągnięć bez wytrwałości i entuzjazmu w ratowaniu tego zabytku miejscowego proboszcza ks. Eugeniusza Grzyba, który od 1990 r. zajmuje się przywracaniem temu pięknemu obiektowi sakralnemu jego dawnej świetności.

Źródło: peuk.fiiz.pl