Kościół pw. św. Marcina w Stanicy
1011/69 z 18.02.1969
Kościół pw. św. Marcina jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu Gliwice-Ostropa należącego do diecezji gliwickiej.
Murowana świątynia, powstała na zrębach pochodzącego z XIII–XIV w. kościoła, reprezentuje styl klasycystyczny. Jej prezbiterium zwrócono w kierunku wschodnim, dzięki czemu jest orientowana. W niszach fasady kościoła znajdują się m.in. figury św. Bernarda i św. Andrzeja, a także kartusz herbowy klasztoru cystersów z orłem piastowskim pod infułą. Wyposażenie świątyni pochodzi w większości z okresu jego budowy. Niewątpliwie najcenniejszym jego elementem jest kopia figurki Dzieciątka Jezus podarowana w dniu poświęcenia kościoła przez ostatniego opata Klasztoru Cystersów w Rudach – ks. Bernarda Andreasa Galbiersa.
Na dziedzińcu kościoła znajduje się pomnik poświęcony ofiarom I i II wojny światowej, przed bramą kościelną natomiast zobaczyć można kapliczkę z 1869 r. ufundowaną przez J. J. Fridlandera. Również w pobliżu świątyni stoi zabytkowa kapliczka przydrożna św. Jana Nepomucena, wybudowana w 1735 r. staraniem proboszcza z Rud – ks. Thiela, który od 1775 r. był opatem rudzkiego klasztoru. Powstała ona w miejscu wcześniejszej drewnianej budowli, ostrzegającej podróżnych przed rozciągającymi się wokół bagnami. Wewnątrz kaplicy znajduje się późnobarokowa rzeźba św. Jana Nepomucena z aniołami na ozdobnym postumencie, a we wnęce nad wejściem – ludowa rzeźba św. Floriana. Warto również zobaczyć cmentarz przykościelny, na którym stoją m.in. XIX-wieczne, w tym jeden kamienny z 1869 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Parafia w Stanicy należy do najstarszych nie tylko w województwie śląskim, ale i w całej Polsce. Pierwsza wzmianka o samej osadzie pochodzi z 1134 r. O parafii mówi zaś dokument fundacyjny Klasztoru Cystersów w Rudach z 1258 r., w którym została ona opisana jako bardzo bogata i rozległa. Świadczy to wybitnie o tym, iż powstać musiała dużo wcześniej. W średniowieczu Stanica była samodzielną parafią. W 1624 r. została przyłączona do parafii Rudy, do klasztoru Ojców Cystersów. Od 1952 r. stanowi z powrotem samodzielną placówkę duszpasterską.
Pierwszą świątynią parafialną był drewniany kościółek powstały ok. 1200 r. Prawdopodobnie od uderzenia budynek ten doszczętnie spłonął, w związku z czym ok. 1300 r. wystawiono kolejny, również drewniany. Ta świątynia przetrwała ponad połowę tysiąclecia, służyła bowiem parafianom do 1803 r. Pomimo wielu zawieruch religijnych, w tym przede wszystkim reformacji, kościół przez cały pozostawał w rękach katolików, z pewnością dlatego, że należał wówczas do parafii rudzkiej prowadzonej przez cystersów.
Już w II połowie XVII w. drewniany kościół przestał być wystarczający dla stale rozrastającej się parafii, w związku z czym postanowiono wybudować nowy. Niestety, zabytkową, pochodzącą z przełomu XIII i XIV w. świątynię rozebrano, i to na jej miejscu postawiona została nowa, murowana. Inicjatorem jej powstania był ks. Bernard Andreas Galbiers, ostatni opat Klasztoru Cystersów w Rudach, którego kasata nastąpiła na mocy edyktu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II w 1810 r. Inspektorem budowy, która prowadzona była w latach 1800–1804 był cysters – Gregor Walentin, a mistrzem budowy – Jan Langer z Raciborza. Nowy, orientowany, klasycystyczny kościół poświęcono w 1804 r., w niedzielę po uroczystości św. Bartłomieja. W dniu poświęcenia opat Cystersów w Rudach podarował kościołowi pochodzącą z Pragi kopię figurki Dzieciątka Jezus.
Źródło: peuk.fiiz.pl
