Kościół Pokoju w Świdnicy
131 z dnia 2.01.1950
Kościół Pokoju pw. Trójcy Świętej w Świdnicy – zabytkowy budynek sakralny wybudowany na mocy porozumień traktatu westfalskiego, zawartego w 1648 i kończącego wojnę trzydziestoletnią. Należy do świdnickiej parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. Obiekt od 2001 roku wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Architektura
Kościół Pokoju w Świdnicy został wzniesiony w systemie szachulcowym jako budowla centralna, wybudowana na planie krzyża greckiego, mierząca 44 m długości i 30,5 m szerokości. Na parterze i czterech piętrach empor mogło się zmieścić 7,5 tysiąca osób (w tym 3 tys. miejsc siedzących). Kościół był budowany z myślą o pomieszczeniu jak największej liczby osób, co było ważne zwłaszcza w czasach ograniczania wolności wyznania dla protestantów, ponieważ była to jedna z dwóch świątyń protestanckich na obszarze księstwa świdnicko-jaworskiego. Dlatego też świątynia posiada ogromną powierzchnię wewnętrzną (1090 m²) i kubaturę.
Wyposażenie
Do wyjątkowo cennych elementów wyposażenia kościoła należą jego ołtarz i ambona.
Ambona
Barokowa ambona, dzieło Gotfrieda Augusta Hoffmanna, pochodzi z roku 1729. Schody są zdobione scenami biblijnymi, jest to "Zesłanie Ducha Św.", "Golgota" i "Raj". Na balustradzie znajdują się rzeźbione alegorie Wiary, Nadziei i Miłości. Nad drzwiami do ambony umieszczona jest rzeźba Jezusa Dobrego Pasterza.
Ołtarz główny
Ołtarz główny, również dzieło Hoffmanna, został zamówiony z okazji stulecia kościoła w 1752 i ukończony w następnym roku. Nad mensą ołtarzową umieszczona jest niewielka płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę. W centrum znajduje się "Chrzest Chrystusa" oraz postaci Mojżesza, arcykapłana Aarona oraz apostołów Piotra i Pawła. Powyżej, na sześciu kolumnach korynckich spoczywa fryz z napisem: "Dies ist mein geliebter Sohn, an dem ich Wohlgefallen habe" ("To jest syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem" – Ew. Mateusza 3,17). Pośrodku, na wysokości fryzu, alegoria Ducha Świętego w postaci gołębicy. Powyżej, pod baldachimem, złoty trójkąt, otoczony promieniami, z hebrajskim napisem JHWH - alegoria Boga Ojca. Na szczycie ołtarza, na księdze z siedmioma pieczęciami stoi baranek z chorągwią.
Ołtarz główny, również dzieło Hoffmanna, został zamówiony z okazji stulecia kościoła w 1752 i ukończony w następnym roku. Nad mensą ołtarzową umieszczona jest niewielka płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę. W centrum znajduje się "Chrzest Chrystusa" oraz postaci Mojżesza, arcykapłana Aarona oraz apostołów Piotra i Pawła. Powyżej, na sześciu kolumnach korynckich spoczywa fryz z napisem: "Dies ist mein geliebter Sohn, an dem ich Wohlgefallen habe" ("To jest syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem" – Ew. Mateusza 3,17). Pośrodku, na wysokości fryzu, alegoria Ducha Świętego w postaci gołębicy. Powyżej, pod baldachimem, złoty trójkąt, otoczony promieniami, z hebrajskim napisem JHWH - alegoria Boga Ojca. Na szczycie ołtarza, na księdze z siedmioma pieczęciami stoi baranek z chorągwią.
Organy
Zachowały się też zabytkowe organy z barokowym prospektem z lat 1666-1669, zbudowane przez firmę Gottfrieda Klose z Brzegu i wielokrotnie przerabiane. Na najwyższej emporze nad ołtarzem znajdują się mniejsze organy ufundowane w 1695 roku przez Sigismunda Ebersbacha.
Loża Hochbergów
Na wprost ambony, nad głównym wejściem do kościoła, znajduje się bogato zdobiona loża rodziny Hochbergów, dobroczyńców kościoła, zbudowana w 1698 r.
Empory
Empory na całej długości pokryte są 78 tekstami wersetów biblijnych i 47 scenami alegorycznymi. Obrazy malowane na deskach ilustrują sens znajdujących się obok cytatów biblijnych. Balustrady empor są bogato zdobione rzeźbami i malowidłami.
Malowidła
Stropy kościoła są ozdobione malowidłami z lat 1694-1696, autorstwa dwóch świdnickich malarzy - Chrystiana Sussenbacha i Chrystiana Kolitschka. Ilustrują one sceny z Objawienia św. Jana:
- "Niebiańskie Jeruzalem",
- Bóg Ojciec, nad którego głową, otoczoną siedmioma językami płomieni, krąży orzeł, ma na kolanach złożoną księgę z siedmioma pieczęciami, na której spoczywa baranek, wokół klęczy 24 starców, poniżej widać modlącego się Jana,
- "Upadek grzesznego miasta Babilonu",
- "Sąd Ostateczny"
Na skrzyżowaniu naw namalowano Świętą Trójcę.
Stropy wokół obrazów oraz stropy empor i filary malowane są w desenie roślinne.
Źródło: wikipedia.pl / fot. Mariusz Barcicki
Świdnicki Kościół Pokoju był jednym z trzech Kościołów pokoju po obiektach w Głogowie i Jaworze, na których budowę zezwolił cesarz Ferdynand III, w dziedzicznych księstwach Habsburgów na Śląsku. W księstwach tych wszystkie kościoły wybudowane przez katolików i przejęte przez protestantów wróciły do kościoła katolickiego. W księstwach będących we władaniu Piastów Śląskich, w większości ewangelików, wszystkie kościoły mogły pozostać protestanckie. Kościół Pokoju wybudowali śląscy ewangelicy - dzięki wstawiennictwu monarchii szwedzkiej katolicki cesarz (rzymski i król Niemiec) Ferdynand, dla zachowania pokoju, zezwolił w swym katolickim kraju wybudować na Śląsku trzy świątynie protestanckie. Miał to być gest tolerancji, ale i tak ustanowiono utrudnienia dla ewangelików.
Ich budowa była ograniczona wieloma warunkami:
- kościół musiał być lokowany poza murami miasta, oddalony od nich na odległość strzału armatniego,
- nie mógł mieć dzwonnicy,
- nie mógł posiadać szkoły parafialnej,
- nie mógł mieć bryły przypominającej kościół,
- musiał być zbudowany z materiałów nietrwałych (drewna, słomy, piasku, gliny),
- okres budowy nie mógł przekroczyć 1 roku.
- Wcześniej zbudowano kościoły w Głogowie (1652) i Jaworze (1654-1655). Kościół w Głogowie runął w 1654, później został odbudowany, a ostatecznie spłonął w 1758. Kościół w Jaworze stoi do dziś.
Kamień węgielny pod budowę kościoła w Świdnicy położono 23 sierpnia 1656 roku. Autorem projektu był wrocławski mistrz budowlany Albrecht von Saebisch. Kościół zbudował świdnicki cieśla Andreas Kaemper.
Pierwsze nabożeństwo w nowym świdnickim kościele odprawiono 24 czerwca 1657 roku.
W 1708 roku, w czasie wojny północnej, kiedy sytuacja wyznaniowa ewangelików się polepszyła, znów pod naciskiem króla szwedzkiego, obok kościoła wybudowano dzwonnicę i szkołę ewangelicką. Oba budynki zachowały się do dziś.
Stanowi symbol pojednania polsko-niemieckiego - nie tylko ze względu na nazwę, ale też na wspólną wizytę w świdnickim kościele w 1989 r. premiera Polski Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Niemiec Helmuta Kohla, kiedy obaj politycy modlili się tu o pokój i pojednanie.
Źródło: wikipedia.pl
Inne obiekty znajdujące się w:
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy
- Kościół Pokoju w Jaworze
- Kościół Pokoju w Świdnicy