Zapora na Skawie w Świnnej Porębie
Zapora wodna na rzece Skawie położona jest między Wadowicami, a Suchą Beskidzką. Zapora wodna usytuowana na 26,6 km biegu rzeki Skawy (prawym dopływie Wisły), ma 54 m wysokości (w osi galerii) i 604 m długości oraz 8,0 m szerokości korony. Powierzchnia maksymalna zbiornika wynosi 1035 ha. W zalewie zmieści się 161 mln m3 wody.
Zbiornik posiada bardzo urozmaiconą linię brzegową i będzie się rozciągał od Świnnej Poręby do Zembrzyce na długości około 11 km. Obiektem towarzyszącym zapory jest elektrownia wodna wyposażona w dwie turbiny Kaplana o mocy łącznej ok. 4,4 MW, przełyku 7,5 m3/s każda i przewidywanej produkcji energii elektrycznej 18,3 GWh rocznie.
Główne funkcje zbiornika sprowadzają się do ochrony przeciwpowodziowej doliny rzeki Skawy poniżej zapory (m.in. Wadowic) i doliny rzeki Wisły (m.in. Krakowa) i ochrony przed skutkami suszy, a dodatkowo do produkcji energii elektrycznej, wykorzystywania wody ze zbiornika dla celów komunalnych i przemysłowych na terenie województw małopolskiego i śląskiego, a także do wprowadzenia elementu wzbogacającego krajobraz i ekosystem na terenach otaczających zbiornik i stworzenia warunków rozwoju turystyki i rekreacji.
Źródło: wikipedia.pl
Zapora w Świnnej Porębie jest jedną z najdłużej prowadzonych inwestycji hydrotechnicznych. Już w latach pięćdziesiątych XX wieku powstał pierwszy projekt zagospodarowania terenu. Jej budowę rozpoczęto w 1986; w latach 1988–1992 rozebrano linię kolejową nr 103 na odcinku Wadowice–Skawce, która przebiegała przez teren planowanego zalewu. Z powodu kłopotów finansowych, związanych z przemianami gospodarczymi po 1989, prace się opóźniały. Harmonogram przyjęty przez Sejm w 2005 również nie był realizowany. W związku z kryzysem finansowym budowę zbiornika wstrzymano w 2009. W 2010 rząd podjął decyzję o ukończeniu tej inwestycji do roku 2015.
Według Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie podczas powodzi w 2010, pomimo niedokończonej budowy, w krytycznym dla Małopolski okresie między 16 a 19 maja maksymalne wypełnienie zbiornika Świnna Poręba wynosiło 61 mln m³ wody, maksymalny dopływ 937 m³/s, a maksymalny odpływ ze zbiornika 358 m³/s.
10 października 2015 oficjalnie otwarto wybudowaną zaporę. Inwestycja jednak pozostawała niedokończona i nie było możliwe zalewanie zbiornika. Konieczne było umocnienie osuwisk, wybudowanie nowych dróg omijających zalewany teren, rozebranie mostu położonego na tym terenie i wysiedlenie ostatniej rodziny zamieszkałej na obszarze przyszłego zalewu. Otwarcie zapory przed ukończeniem inwestycji spotkało się z zarzutami o działanie propagandowe rządu PO-PSL w okresie przedwyborczym.
13 maja 2016 sejm uchwalił ustawę o dokończeniu budowy. Inwestycja miała zostać sfinalizowana w 2017 r. Ustawa zakładała, że w 2016 na budowę trafi ponad 46 mln zł, a w 2017 około 6,7 mln zł. Większość pieniędzy – 25,7 mln zł – miała zostać przeznaczona na ustabilizowanie osuwisk, a przebudowa dróg pochłonąć 20,6 mln zł. Pozostałe 6,93 mln zł miało być przeznaczone na, między innymi, rozruch zapory, niecki zbiornika i elektrowni, rozbiórkę dróg asfaltowych oraz doszczelnienie galerii kontrolno-zastrzykowej podczas piętrzenia wody. Pieniądze pochodziły z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a dokończenie budowy było zadaniem Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie.
We wrześniu 2016 ostatnia rodzina mieszkająca w Skawcach na dnie przyszłego zbiornika podpisała ze Starostwem Powiatowym w Wadowicach porozumienie dotyczące dobrowolnego opuszczenia domu.
25 października zamknięto drogę łączącą Mucharz z Zagórzem, jeden z ostatnich elementów pozostałych na dnie przyszłego zbiornika. Rozpoczęto fizyczną likwidację trasy, łącznie z dawnym mostem kolejowym nad Skawą. Jego elementy mają zostać wykorzystane do budowy pamiątkowego krzyża, który zostanie postawiony w gminie Mucharz. W 2019 roku oddano 2,5-kilometrowy odcinek nowej drogi od Świnnej Poręby przez Gołębiówkę, Leśniówkę i Zagórze, która zastąpiła likwidowaną drogę.
Zbiornik Świnna Poręba będzie miał pojemność 161 milionów metrów sześciennych i maksymalną powierzchnię 1035 hektarów. Wysokość zapory wynosi 54 m, a jej długość 604 m. Sztuczne jezioro będzie spełniać funkcje przeciwpowodziowe i retencyjne dla, między innymi, Wadowic i Krakowa, a zarazem rezerwuaru wody do celów komunalnych i przemysłowych w województwie śląskim.
Jeszcze 5 lipca 2017 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie informował, że budowa trwa – trzy tygodnie później, 26 lipca, premier Beata Szydło ogłosiła jej zakończenie.
2 marca 2019 została uruchomiona elektrownia wodna na zaporze zbiornika. W lipcu 2019 r. obniżono poziom wody w zbiorniku, by ukończyć umacnianie osuwisk, jesienią rozpoczęto oczyszczanie niecki zbiornika z roślinności, prace w głównej części niecki zbiornika ukończono wiosną 2020 r. i rozpoczęto napełnianie.
Źródło: wikipedia.pl
Co roku w sezonie wiosenno-letnim korona zapory w Świnnej Porębie nad Jeziorem Mucharskim zostaje otwarta na ruch turystyczny. Możliwość zwiedzania zazwyczaj przypada w weekendy i swięta w godzinach od 8.00 do 20.00.
