Zespół Huty Paprockiej w Tychach
Założona w 1703 r. przez panującego wówczas na ziemi pszczyńskiej barona Baltazara Erdmanna Promnitza w pobliżu wsi Paprocany Huta Paprocka przerabiała rudę żelaza nieprzerwanie do 1878 r.
Dla potrzeb huty stworzone zostało wyrobisko, które po zalaniu wodą z rzeczki Gostyni utworzyło Jezioro Paprocańskie. Obecnie budynki pozostałe po Hucie Paprockiej znajdują się w opłakanym stanie i nie są w żaden sposób udostępnione dla zwiedzających. Faktem jednak jest, iż należą one do najstarszych zabudowań na terenie Tychów, a ich powstanie spowodowało znaczny rozwój wsi Paprocany, która z czasem stała się częścią miasta. Cały czas istnieją plany zagospodarowania zabytkowego kompleksu Huty Paprockiej, tym bardziej, że w ich pobliżu znajduje się Ośrodek Wypoczynkowy „Paprocany”, który jest jednym z obiektów Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Tychach. Na jego terenie znajduje się piaszczysta plaża ze strzeżonym w sezonie kąpieliskiem. Przy samej plaży można wypożyczyć sprzęt pływający (kajaki, rowerki wodne). Na miejscu rozlokowane są obiekty gastronomiczne, znajduje się tutaj także plac zabaw dla dzieci oraz boiska do pilki siatkowej i koszykówki. Dużą popularnością cieszą się sportowo-rekreacyjne imprezy plenerowe, festyny oraz koncerty. Samo Jezioro Paprocańskie jest niezwykle malowniczo usytuowanym akwenem wodnym. Jego położenie, w otoczeniu bujnego lasu wraz ze znajdującymi się tu licznymi ścieżkami gruntowymi, sprzyja organizacji wycieczek pieszych i rowerowych. Nad południowym brzegiem jeziora można dostrzec zabytkowy XIX-wieczny książęcy zameczek myśliwski Promnice o ciekawej architekturze. Obfitość ryb przyciąga tutaj wielu zapalonych wędkarzy. Na brzegach jeziora corocznie rozgrywane są zawody w połowach.
Jezioro Paprocańskie, będące popularnym miejscem wypoczynku i rekreacji mieszkańców miasta w połączeniu z zagospodarowanymi i udostępnionymi zabytkowymi zabudowania Huty Paprockiej stanowiłyby z pewnością dużą atrakcję miasta. Tym bardziej, iż w planach Miasta jest rewitalizacja całego kompleksu, dzięki której – oprócz oczyszczenia jeziora i rzeki Gostynki – mają powstać bulwary spacerowe, drewniane pomosty, nowe parkingi, a także nowoczesne obiekty usługowe.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwsze wzmianki o Paprocanach znajdują się w „Liber beneficiorum” Długosza spisanej ok. 1470 r. Wieś należała wówczas do parafii w Lędzinach, a po powstaniu na przełomie wieków XV i XVI parafii w Tychach została do nich przyłączona. Nazwę wsi miejscowa ludność łączyła zawsze zwyczajowo z paprocią – liście tej rośliny znalazły się nawet na gminnej pieczęci z końca XVIII w. W poł. XVI w. w Paprocanach istniało zaledwie sześć gospodarstw. Na rozwój osady wpłynęła budowa na początku XVIII w. Huty Paprocańskiej. W 1703 r. bowiem baron Leopold Promnitz wybudował na rzece Gostyni, w miejscu młyna wodnego, nowoczesną jak na ówczesne warunki, kuźnicę żelaza, którą w 1775 r. rozbudował książę pszczyński Fryderyk Erdmann Anhalt-Koethen. W 1778 r. August Kiss (ojciec słynnego rzeźbiarza Augusta Kissa) został jej zarządcą. W 1835 r. znany inżynier John Baildon, budowniczy pierwszego w Europie pieca na koks w Gliwicach, poddał poprocański zakład hutniczy nowoczesnej jak na owe czasy modernizacji. W 1856 r. zainstalowana została maszyna parowa. Huta zaprzestała swojej działalności w 1878 r.
Ciekawostką jest fakt, że to na terenie dzisiejszych Tychów, m.in. właśnie w Paprocanach, rozpoczęło się pierwsze powstanie śląskie.
Źródło: peuk.fiiz.pl
