Cmentarz ewangelicki „Na Groniczku” w Wiśle
Cmentarz ewangelicki „Na Groniczku” w Wiśle – cmentarz luterański, położony na wzniesieniu w widłach Wisły i jej dopływu Kopydła, na którym pochowano wielu zasłużonych mieszkańców miasta. Administratorem cmentarza pozostaje parafia ewangelicko-augsburska w Wiśle-Centrum.
Cmentarz Na Groniczku został poświęcony 21 listopada 1819 przez ks. Michała Kupferschmida, proboszcza wiślańskiej parafii. Nekropolia o powierzchni 3000 m² została założona na gruncie należącym uprzednio do gospodarza Pilcha.
Pierwszą osobą pochowaną na cmentarzu został Paweł Cieślar z Zadniego Fiedorowa z Malinki, którego pogrzeb odbył się tydzień po otwarciu. Nekropolia w związku z interwencją miejscowego proboszcza rzymskokatolickiego została jedna zamknięta do stycznia 1820.
Mieszkańcy północnej części Wisły nadal chowali swoich zmarłych na cmentarzu rzymskokatolickim Na Farce, co odbywało się za zgodą władz państwowych.
Na mogiłach na cmentarzu początkowo stawiane były wyłącznie drewniane krzyże. Najstarszy zachowany krzyż metalowy pochodzi z 1876 i znajduje się na grobie Pawła Pilcha. Najstarszy nagrobek z kamienia należy do ks. Michała Kupferschmida i powstał w 1867.
Do powiększenia cmentarza doszło w 1869, 1872, 1902, i 1949, a także latach 70. XX wieku. W 1852 jego teren ogrodzono murem, a w 1888 zasadzono tuje wzdłuż głównej alei.
Groby na cmentarzu oznaczane były kolorowymi bańkami o średnicy 10-15 cm umieszczonymi na patykach. W lecie 1929 troje dzieci z pensjonatu „Dziechcinka” dokonało jednak zniszczenia około stu baniek. Koszty zostały pokryte przez ich rodziców, nie było jednak możliwości zakupu nowych baniek. W związku z tym zwyczaj ten zaczął zanikać, a ostatecznie został zarzucony w czasie trwania II wojny światowej.
W 1935 powstał pierwszy szczegółowy plan cmentarza wykonany przez architekta Franciszka Landeckiego. W 1939 wybrukowana została główna aleja, powstał nowy mur oraz brama z metalu.
W 1947 rozpoczęto budowę kaplicy cmentarnej, której projekt został przygotowany przez Wiesława Śliwkę. Płaskorzeźbę umieszczoną w jej ołtarzu wykonał rzeźbiarz Artur Cienciała. Uroczystość poświęcenia obiektu miała miejsce 29 sierpnia 1948. Rok później na ścianie obok wejścia do kaplicy wmurowano dwie tablice wykonane z marmuru, upamiętniające ofiary II wojny światowej.
Do czasu otwarcia cmentarza komunalnego, Na Groniczku oraz w kwaterze ewangelickiej cmentarza Na Farce odbywały się również pochówki osób innych wyznań niż katolickie i ewangelickie.
Źródło: wikipedia.pl
