Pozycja Górnośląska - Punkt oporu "Zbrosławice"
Punkt Oporu "Zbrosławice" Pozycji Górnośląskiej położony jest w miejscowości Zbrosławice w powiecie tarnogórskim. Miejscowość ta znajduje się w pomiędzy Pyskowicami a Tarnowskimi Górami w odległości około 6 km od Tarnowskich Gór, w bliskim sąsiedztwie wielkich miast takich jak: Bytom (ok. 10km), Zabrze (ok. 15 km) i Gliwice (ok. 18 km).
Do Zbrosławic można dojechać drogą z Tarnowskich Gór w kierunku na Pyskowice. Od strony Pyskowic należy udać się drogą 94 w kierunku Bytomia a następnie zjechać z tej trasy w lewo na Kamienic i Zbrosławice. Ponadto drogami lokalnymi można dostać się do Zbrosławic od strony Gliwic, Zabrza oraz Bytomia.
Do miejscowości Zbrosławice możemy również dostać się publiczną komunikacją autobusową MPK - linia nr 80 (Tarnowskie Góry - Gliwice). Autobusy tej linii kursują średnio co godzinę.
Państwo: | Polska |
Województwo: | śląskie |
Powiat: | tarnogórski |
Miejscowość: | Zbrosławice |
GPS - Obiekt nr 1: | N 50° 26' 53,31" E 18° 45' 40,22" |
GPS - Obiekt nr 2: | N 50° 26' 00,61" E 18° 46' 00,96" |
GPS - Obiekt nr 3: | N 50° 26' 02,60" E 18° 46' 05,06" |
GPS - Obiekt nr 4: | N 50° 25' 59,04" E 18° 46' 05,90" |
GPS - Obiekt nr 5: | N 50° 25' 39,43" E 18° 46' 02,76" |
GPS - Obiekt nr 6: | N 50º 25' 25.79" E 18º 45' 56.21" |
GPS - Obiekt nr 7: | N 50° 25' 17,97" E 18° 45' 50,94" |
GPS - Obiekt nr 8: | N 50° 25' 04,06" E 18° 45' 53,96" |
GPS - Obiekt nr 9: | N 50° 25' 01,20" E 18° 45' 56,76" |
Obiekt nr 1 - Schron bojowy typu Regelbau 116
Schron bojowy dla armaty przeciwpancernej i broni maszynowej do ognia bocznego typu R116 (PAK und MG-Kasematte)
Uzbrojenie: polowa armata ppanc. 37 mm (PAK 35/36) wtaczana do schronu przez pancerne drzwi dwuskrzydłowe umieszczone w ścianie tylnej i umieszczona na obrotowej podstawie, dwa sprzężone karabiny maszynowe czeskiej produkcji.
Obiekt nr 2 - Schron bojowy typu Regelbau 111
Schron bojowy stanowiący połączenie obiektu bojowego ze schronem biernym (Stand mit Dreischartenkuppel und Gruppe)
Stan osobowy: 6 osób załogi oraz drużyna piechoty (12 żołnierzy) do walki na pozycjach polowych.
Uzbrojenie: trójstrzelnicowa kopuła pancerna o polu ostrzału 220-180o wyposażona w ckm MG08 lub MG32 (w tym schronie zastąpiona została czechosłowacką kopułą pancerną 773P4, która miała być wyposażona w wysuwany peryskop - tutaj otwór zatkano skorupą pocisku artyleryjskiego).
Ze względu na operującą ze schronu drużynę piechoty, schron posiadał dwa niezależne wejścia oraz większą śluzę gazoszczelną. Schron ten nie posiadał dodatkowego wyjścia awaryjnego.
Obiekt nr 3 - Schron bojowy typu Sonderwerk
Schron niestandardowego typu zapewniający ogień okrężny broni maszynowej, w którym wykorzystywane były czeskie kopuły pancerne (w tym wypadku niezamontowane, gdyż schron ten nie został ukończony). Najczęściej schron ten pełnił funkcję osłonową schronów typu R116 do ognia bocznego lub innych typów schronów nie posiadających możliwości prowadzenia ognia okrężnego.
Załoga: 12 żołnierzy
Uzbrojenie: w rkm wz. 26 w kopułach pancernych
Obiekt nr 4 - Schron bojowy typu Regelbau 111
Schron bojowy stanowiący połączenie obiektu bojowego ze schronem biernym (Stand mit Dreischartenkuppel und Gruppe)
Stan osobowy: 6 osób załogi oraz drużyna piechoty (12 żołnierzy) do walki na pozycjach polowych.
Uzbrojenie: trójstrzelnicowa kopuła pancerna o polu ostrzału 220-180o wyposażona w ckm MG08 lub MG32 (w tym schronie zastąpiona została czechosłowacką kopułą pancerną 773P4, która miała być wyposażona w wysuwany peryskop - tutaj otwór zatkano skorupą pocisku artyleryjskiego).
Ze względu na operującą ze schronu drużynę piechoty, schron posiadał dwa niezależne wejścia oraz większą śluzę gazoszczelną. Schron ten nie posiadał dodatkowego wyjścia awaryjnego.
Obiekt nr 5 - Schron bojowy typu Regelbau 111
>Schron bojowy stanowiący połączenie obiektu bojowego ze schronem biernym (Stand mit Dreischartenkuppel und Gruppe).
Stan osobowy: 6 osób załogi oraz drużyna piechoty (12 żołnierzy) do walki na pozycjach polowych.
Uzbrojenie: trójstrzelnicowa kopuła pancerna o polu ostrzału 220-180o wyposażona w ckm MG08 lub MG32 (w tym schronie zastąpiona została czechosłowacką kopułą pancerną 773P4, która miała być wyposażona w wysuwany peryskop - tutaj otwór zatkano skorupą pocisku artyleryjskiego).
Ze względu na operującą ze schronu drużynę piechoty, schron posiadał dwa niezależne wejścia oraz większą śluzę gazoszczelną. Schron ten nie posiadał dodatkowego wyjścia awaryjnego.
Obiekt nr 6
Jedyny taki obiekt wybudowany na Górnym Śląsku. Wybuch wojny zastał go we wczesnej fazie budowy. Nie zdążono go nawet w pełni rozszalować o czym świadczą resztki desek pozostawione w ścianach. Jest również przykładem na to, jak bardzo zmieniała się koncepcja fortyfikacji budowanych na Śląsku. Pierwotnie planowano schron wyposażyć w zdwojone ckm-y. W tym celu wykonano wnęki i zrzutnie łusek. Ostatecznie zamontowano pancerze dla pojedynczej broni maszynowej na uniwersalnej lawecie. Tak więc ostatecznie głównym uzbrojeniem miały być 4 rkmy wz. 28 (1 w kopule, 2 w strzelnicach bocznych, 1 do obrony zapola).
Obiekt nr 7 - Schron bojowy typu Regelbau 116
Schron bojowy dla armaty przeciwpancernej i broni maszynowej do ognia bocznego typu R116 (PAK und MG-Kasematte).
Schron bojowy Regelbau 116 jest jednym z typowych projektów niemieckich schronów bojowych wprowadzonych w 1939 roku. Na Górnym Śląsku jego formę dostosowano do czechosłowackich elementów. Obiekt został tak umieszczony, aby ogniem armaty ryglować zarówno drogę Tarnowskie Góry - Gliwice (potencjalny szlak polskiego uderzenia) jak i linię kolejową przebiegającą tuż obok.
Obiekt nr 8 - Schron bojowy typu Regelbau 116
Schron bojowy dla armaty przeciwpancernej i broni maszynowej do ognia bocznego typu R116 (PAK und MG-Kasematte).
Uzbrojenie: polowa armata ppanc. 37 mm (PAK 35/36) wtaczana do schronu przez pancerne drzwi dwuskrzydłowe umieszczone w ścianie tylnej i umieszczona na obrotowej podstawie, dwa sprzężone karabiny maszynowe czeskiej produkcji.
Obiekt nr 9 - Schron bojowy typu Regelbau 106
Jest to budowla, która w pierwotnym projekcie miała być uzbrojona w 2 ckm prowadzące ogień boczny, do obserwacji miała posłużyć kopuła pancerna.
Stan osobowy: 6 żołnierzy oraz drużyna piechoty (12 żołnierzy) przeznaczona do walki na pozycjach polowych wokół schronu.
W tym przypadku schron wyposażono w 3 ckm, gdyż izbie bojowej do zasadniczego kierunku ognia zamontowano pancerz przewidziany na dwa sprzeżone ckm.
Punkt Oporu "Zbrosławice" jest największym i najbardziej wysuniętym na północ odcinkiem obronnym "Pozycji Górnośląskiej". W jego skład wchodzi 9 schronów bojowych w 5-ciu różnych typach. Grupa 8 schronów znajduje się we wsi Zbrosławice, natomiast jeden schron wysunięty jest 1,5 km na północ od tej grupy. Ponadto na północy i południu tego odcinka znajdują się dwa schrony obserwacyjne wybudowane jednak już po 1939 roku.
Zadaniem tego odcinak było zaryglowanie trasy na linii Tarnowskie Góry - Pyskowice, a jednocześnie obrona linii kolejowej relacji Brynek - Mikulczyce, która została wybudowana w 1925 roku jako obejście węzła kolejowego Tarnowskie Góry, który znalazł się po polskiej stronie granicy.
Schrony te nie zostały wykorzystane w 1939 roku do działań wojennych. Z 9 schronów tylko jeden otrzymał kopułę pancerną (sprowadzoną z przejętych 1938 roku fortyfikacji czechosłowackich) i prawdopodobnie tylko ten jeden schron był przygotowany do walki.
Jesienią 1944 roku schrony ze Zbrosławic zostały włączone do wybudowanej nowej pozycji obronnej b-2. Nieukończone do tej pory schrony zostały zaadoptowane do nowych warunków poprzez zabetonowanie otworów na kopuły pancerne, nieukończonych lub zbędnych strzelnic. Ponadto całość pozycji b-2 wyposażono w szereg obiektów do prowadzenia ognia strzeleckiego - tzw. "Kochbunker". Umocnienia nowej pozycji b-2 skierowane były frontem na północ.
W styczniu 1945 roku doszło do walk niemieckich oddziałów opóźniających z radzieckimi wojskami. Do walki został wykorzystany schron bojowy na południu Zbrosławic (obiekt nr 9) oraz schron obserwacyjny. W wyniku tych walk zginęło kilkunastu żołnierzy radzieckich oraz żołnierze niemieccy, którzy zostali otoczeni w schronie obserwacyjnym. Reszta niemieckich oddziałów osłonowych zdołała odskoczyć na zachód.
Ciekawie rozwiązano obronę Punktu Oporu "Zbrosławice" na północy. W rejonie wierzchołka wzgórza 281 wybudowano grupę trzech schronów (obiekty nr 4,5,6) na planie trójkąta, oddalonych od siebie o około 80 metrów w celu zminimalizowania prawdopodobieństwa trafienia pociskiem artyleryjskim wycelowanym w sąsiedni schron. Schrony zostały celowo umieszczone na stokach pod samym wzniesieniem, aby utrudnić nieprzyjacielowi obserwację płaskotorową. Podstawowym uzbrojeniem były karabiny maszynowe znajdujące się w półkopułach pancernych. Wybudowane tutaj schrony to schron specjalny tzw. Sonderwerk (dzieło specjalne) oraz dwa schrony Regelbau R111, które posiadały izbę bojową dla drużyny piechoty. Zatem do obrony przewidziana była także pozycja polowa w pobliżu tych schronów dla dwóch drużyn piechoty.
Źródło: Sadowski Jerzy, Sykosz Waldemar, "Fortyfikacje Punktu Oporu Zbrosławice 1939-1945. Historia, Przewodnik", Infort 2003
- Zeszyty Tarnogórskie nr 16, Fortyfikacje Śląska i pogranicza 1993, Tarnowskie Góry 1993
- Sadowski Jerzy, Sykosz Waldemar, "Fortyfikacje Punktu Oporu Zbrosławice 1939-1945. Historia, Przewodnik", Infort 2003"
- Śląski Rocznik Forteczny", Pro Fortalicium 2008
Do obiektu przynależą:
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 1
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 2
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 3
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 4
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 5
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 6
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 7
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 8
- Punkt oporu "Zbrosławice" - Obiekt nr 9