Domek Chiński w zespole zamkowym w Żywcu

Ta zabytkowa altana położona w żywieckim parku Habsburgów została wzniesiona przez Wielopolskich, o czym świadczy chociażby uwidoczniony ponad jej dachem herb tej rodziny – Starykoń. Dwukondygnacyjny obiekt na planie ośmioboku przebudowali w XIX w. Habsburgowie, podczas zmiany stylu założenia parkowego na angielski. Wówczas też Domek Chiński znalazł się na małej wyspie. Obecnie mieści się tutaj kawiarenka i mała galeria.

Domek Chiński jest jedną z ozdób zabytkowego Parku Habsburgów. Niegdyś największy w Polsce, stanowi element pięknego zespołu zamkowego, będącego największą atrakcją Żywca. 25-hektarowe założenie parkowe powstało pod koniec XVII w., kiedy dobra żywieckie znajdowały się w rękach Wielopolskich. Swój obecny wygląd zawdzięcza jednak Habsburgom, którzy w II poł. XIX w. zmienili go w park w stylu angielskim. Ze swoim pięknym starodrzewiem, zabytkowymi alejami i obiektami założenia zamkowego, stanowi doskonałe miejsce wypoczynku, rekreacji, a także namacalnego kontaktu z przeszłością Żywca. Do dnia dzisiejszego, po przeprowadzonej niedawno renowacji, uważany jest za jedno z najpiękniejszych założeń parkowych w Polsce i jednocześnie największych w Europie.

Domek Chiński jest jednym z wielu zabytkowych obiektów znajdujących się na terenie parku Habsburgów. Na czoło wśród nich wysuwa się Stary Zamek, obecnie siedziba Muzeum Miejskiego. Wzniesiony na miejscu średniowiecznej warowni, która została zniszczona w 1477 r. w wyniku akcji militarnej wojsk króla Kazimierza Jagiellończyka przeciwko Komorowskim herbu Korczak, do dziś zachwyca swoją architekturą i wnętrzami. Jego najstarsze, gotyckie założenie składało się z wieży mieszkalnej, drewnianych zabudowań oraz płytkiej fosy. Później budowla stała się obronną fortecą, by pod koniec XVI w., dzięki ówczesnym właścicielom Żywca – Komorowskim – nabrać cech renesansowej rezydencji z krużgankami i attykami, a także arkadowym renesansowym dziedzińcem. Kolejne przebudowy z zachowaniem stylu eleganckiej rezydencji przeprowadzili Wielopolscy, którzy władali tutejszymi ziemiami w latach 1678–1838. Za ich czasów zamek został rozbudowany w stylu barokowym. Kolejnej, już ostatniej przebudowy, dokonali Habsburgowie, zmieniając całkowicie oblicze całego zespołu zamkowego. Stary Zamek otrzymał wówczas styl neogotycki, wzniesiony został również nowy, neoklasycystyczny pałac zwany Nowym Zamkiem. Jest to klasycystyczny pałac zaprojektowany z polecenia arcyksięcia Albrechta Habsburga. Pomimo, iż od początku był obiektem niezwykle pięknym pod względem architektonicznym, wielokrotnie go przebudowywano. Jego projekt przygotowali znani architekci ówczesnych czasów: Tadeusz Stryjeński i Franciszek Mączyński. W latach 1893–1895 powstało jego nowe skrzydło pokryte szklanym dachem, w którym urządzono sypialnie i pokoje gościnne. Następnie dobudowano do niego pawilon na skrzydle południowym, w którym na piętrze urządzono tzw. lustrzaną salę balową. Ostatniej rozbudowy dokonano w 1911 r., dobudowując trzyosiowy ryzalit z dwoma bocznymi balkonami, zwieńczony klasycznym tympanonem zdobionym herbem Habsburgów. Na zamku powstał cenny zbiór obrazów polskich i zagranicznych malarzy, których miłośnikiem był arcyksiążę Karol Stefan. Były wśród nich m.in. dzieła Wojciecha Kossaka. Obecnie w tym zabytkowym obiekcie mieści się Zespół Szkół Drzewnych i Leśnych, a w jednym z jego skrzydeł mieszka, od 2000 r., córka arcyksięcia Karola Olbrachta, księżna Maria Krystyna Altenburg.

Te dwie monumentalne budowle dominują nad parkiem, ale pełen jest on i mniejszych obiektów: mostów, stylowych latarni, ławeczek, etc. Znajdują się tutaj ponadto zabudowania stajenne, w których obecnie prezentowana jest jedna ze stałych wystaw Muzeum Miejskiego, a także opisywany tutaj Domek Chiński.

Dzisiaj, jak za dawnych czasów, po parku Habsburgów można spacerować bądź też jeździć konno, podziwiając otaczające piękno przyrody i architektury.

Źródło: peuk.fiiz.pl