Bunkier "W Grapach" na Orłowej
Bunkier "W Grapach" na Orłowej, a właściwie jego pozostałości położone na północno-wschodnich zboczach góry Orłowa. Był to partyzancki „bunkier” z czasów II wojny światowej, zwanany „bunkrem w Grapach”. Został zbudowany jesienią 1944 r. przez braci Jaworskich z plutonu Brenna (Okręg Śląski Armii Krajowej) przy pomocy członków radzieckiego oddziału wywiadowczego majora Wasilija Anisimowa, zwanego w Brennej „Szczepanowiczem”. Ów bunkier był właściwie zręcznie zamaskowaną ziemianką o wymiarach ok. 3 × 4 m, obecnie już bardzo zniszczoną. W dniach 24 grudnia 1944 – 19 stycznia 1945 r. była ona schroniskiem kilkunastu partyzantów z grupy majora Anisimowa. Została zdekonspirowana na skutek zdrady miejscowego gajowego, kolaborującego z Niemcami. Po trwającej ok. półtorej godziny walce partyzanci przerwali podwójny pierścień wroga i uszli w okoliczne góry. 5 marca 1945 r. w ziemiance w Grapach odbyła się zbiórka ok. 50 partyzantów, którzy następnie pod dowództwem majora Anisimowa przekroczyli front w rejonie Jaworza.
Źródło: Tablice informacyjne przy obiekcie.
Z myślą o pasjonatach historii powstał nowy produkt turystyczny - „Szlak II Wojny Światowej”, dzięki któremu chętni do poszukiwania wojennych śladów w Brennej mogą udać się na wędrówkę żółtym szlakiem. prowadzącym ze Starego Gronia do Brennej Leśnicy i dalej na Orłową. Z kolei samo dojście do pozostałości bunkrów tzw. ziemianek: „W Grapach” oraz w „Diablim Młynie” oznaczono niebiesko-białymi znakami. Odkrywanie i utrwalenie śladów przeszłości ułatwią znajdujące się na trasie cztery tablice informacyjne. Pierwsza z nich usytuowana jest w pobliżu Szkoły Podstawowej w Brennej Leśnicy i zapoznaje z działalnością partyzantów z Brennej oraz sowieckich spadochroniarzy. Kolejne tablice zostały zamontowane przy bunkrach: „Diabli Młyn” oraz „W Grapach” - opowiadają historię powstania tych ziemianek i rozgrywających się w pobliżu nich potyczek partyzantów z hitlerowską armią. Ostatnia z tablic zlokalizowana jest w pobliżu szczytu Orłowej i opisuje dramatyczne losy mieszkańców Brennej i jeńców włoskich.
Źródło: wiadomosci.ox.pl / turysta.brenna.org.pl / wikipedia.pl
Na terenie Brennej w czasie II Wojny Światowej wybudowano kilkadziesiąt ziemianek - tzw. bunkrów, dających schronienie osobom poszukiwanym i partyzantom. Pierwszym był prawdopodobnie bunkier „Między łąkami" zlokalizowany w dolinie Leśnicy (okolice Świniorki), wybudowany na przełomie 1939 i 1940 roku, przez uczestników konspiracji antyhitlerowskiej z kręgu działaczy katolickich zrzeszonych w organizacjach Orzeł Biały i Legia Polska (później ZWZ), a konkretnie członków rodzin Gaszczyków i Jaworskich. W bunkrze tym ukrywano m.in. bibliotekę Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej. Oddział Armii Krajowej ,Wędrowiec" zbudował i wykorzystywał łącznie aż 26 bunkrów. Jednym z nich był bunkier „W Grapach". W uroczysku Grapy, na stoku góry Orłowej 2 km od szczytu, partyzancki AK - Jan i Antoni Bojdowie, Alojzy i Jan Jaworscy oraz Franciszek Moskała wybudowali we wrześniu 1944 roku duży bunkier. Był on zamieszkały przez niespełna miesiąc od 24 grudnia 1944 r. W nim radzieccy spadochroniarze i część partyzantów spędzili ostatnią wojenną Wigilię i Nowy Rok. 27 stycznia 1945 r. w pobliżu bunkra doszło do jednej z największych potyczek partyzantów pod dowództwem radzieckim z siłami niemieckimi. Partyzanci wyszli z oblężenia bez szwanku, podczas gdy straty niemieckie wynosiły prawdopodobnie kilku rannych i zabitych.
Źródło: Tablice informacyjne przy obiekcie / Wojciech Grajewski
