Orłowa (813 m n.p.m.)

Na północno-wschodnich zboczach Orłowej znajdują się pozostałości partyzanckiego „bunkra” z czasów II wojny światowej, zwanego „bunkrem w Grapach”. Został zbudowany jesienią 1944 r. przez braci Jaworskich z plutonu Brenna (Okręg Śląski Armii Krajowej) przy pomocy członków radzieckiego oddziału wywiadowczego majora Wasilija Anisimowa, zwanego w Brennej „Szczepanowiczem”. Ów bunkier był właściwie zręcznie zamaskowaną ziemianką o wymiarach ok. 3 × 4 m, obecnie już bardzo zniszczoną. W dniach 24 grudnia 1944 – 19 stycznia 1945 r. była ona schroniskiem kilkunastu partyzantów z grupy majora Anisimowa. Została zdekonspirowana na skutek zdrady miejscowego gajowego, kolaborującego z Niemcami. Po trwającej ok. półtorej godziny walce partyzanci przerwali podwójny pierścień wroga i uszli w okoliczne góry. 5 marca 1945 r. w ziemiance w Grapach odbyła się zbiórka ok. 50 partyzantów, którzy następnie pod dowództwem majora Anisimowa przekroczyli front w rejonie Jaworza.

Źródło: wikipedia.pl

Beskidzkie szczyty i lasy były świadkami wielu dramatycznych wydarzeń z czasów niemieckiej okupacji. Przez długie lata wojny zapewniały schronienie osobom ukrywającym się oraz powstającym oddziałom konspiracji antyhitlerowskiej. W 1945 roku miały stanowić niemiecką barierę, która zatrzyma zbliżającą się do Śląska Cieszyńskiego i przemysłowego Zagłębia Karwińsko-Ostrawskiego Armię Czerwoną. W związku z czym Wehrmacht silnie ufortyfikował najpierw pasma wyznaczane m.in. przez szczyty: Trzech Kopców-Błatniej-Zebrzydki, a później również Orłowej-Równicy-Lipowskiego Gronia.

Strategiczne położenie Brennej spowodowało, iż Niemcy postanowili bronić tutejszych szczytów za wszelką cenę. W związku z tym po szoku, jakim było dla okupantów radziecka ofensywa, zakończona upadkiem Bielska (12 II 1945 r.), w wyniku którego hitlerowcy wycofali administrację i policję z Brennej, wioska ta została ponownie zajęta przez Niemców, tym razem przez frontowe jednostki Wehrmachtu — strzelców górskich i oddziały pomocnicze, tzw. Własowców, którzy w dniu 13 lutego 1945 r., dokonali we wsi krwawej zemsty. By zastraszyć miejscowe społeczeństwo i pomścić żołnierzy niemieckich (którzy zginęli kiedy partyzanci opanowali wieś na przełomie stycznia i lutego 1945 r.), spalono żywcem i zamordowano wówczas około dwudziestu osób - Polaków i jeńców włoskich.

Wojska niemieckie broniły Orłowej, okolicznych szczytów oraz linii rzeki Wisły z wielką determinacją. Ostatnie walki trwały jeszcze 30 kwietnia 1945 r., a więc gdy upadał Berlin i samobójstwo popełnił sam Adolf Hitler. Dopiero dzień później rozpoczęto zorganizowany odwrót z obszaru Śląska Cieszyńskiego oddziałów Wehrmachtu, co doprowadziło do bezkrwawego zajęcia tych terenów przez Armię Czerwoną.

Źródło: Tablice informacyjne przy obiekcie / Opracował: Wojciech Grajewski