Mury obronne w Byczynie

Mury obronne w Byczynie należą do najlepiej zachowanych systemów średniowiecznych fortyfikacji w Polsce. Otaczają one Stare Miasto niemal w całości, tworząc owalny obwód o długości 912 metrów. Ich początki sięgają połowy XIII wieku, czasów najazdu tatarskiego z 1241 roku. Pierwotnie mury miały formę kamiennego pierścienia z przekopem, a od północnej strony miasto chroniły bagna i moczary. W XIV wieku fortyfikacje zostały podwyższone partią ceglanych murów, a ich wysokość osiągała 6–7 metrów.

Historia i znaczenie murów

Byczyńskie mury pełniły ważną funkcję obronną przez kilka stuleci. Początkowo nie obejmowały całego miasta, lecz z czasem ich obwód zamknął całą przestrzeń lokacyjną. Wysokie na kilka metrów, zbudowane w gotyckim wątku ceglanym, były nie tylko skuteczną barierą przed wrogiem, ale i symbolem potęgi miasta. Wpisane do rejestru zabytków w 1950 roku, do dziś stanowią najcenniejszy element dziedzictwa Byczyny.

Elementy systemu obronnego

Mury obronne w Byczynie zachowały wiele średniowiecznych i nowożytnych elementów. Do najważniejszych należą:

• Wieża Bramna Zachodnia – XV-wieczna budowla z kamienia i cegły, w której w XIX wieku przebito ostrołukowy przejazd.
• Wieża Bramna Wschodnia – miejsce historycznej kapitulacji arcyksięcia Maksymiliana Habsburga po przegranej bitwie pod Byczyną w 1588 roku.
• Baszta Piaskowa – XVI-wieczna wieża z licznymi strzelnicami, wzniesiona dla wzmocnienia południowego odcinka murów.
• Fosa miejska – dawniej otaczała całe miasto, dziś jej fragmenty zachowały się w północnej części i połączone są z parkiem miejskim.

Renowacje i konserwacja

Mury były wielokrotnie remontowane od XIX wieku. Szczególnie istotne prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 2014–2024, aby zabezpieczyć konstrukcję przed odspojeniami i osuwaniem się fundamentów. Ostatnia renowacja, dofinansowana z Rządowego Funduszu Polski Ład oraz przez Ministerstwo Kultury, pozwoliła odtworzyć m.in. historyczne blanki przy Wieży Polskiej.