Kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Chruszczobrodzie
793/67 z 17.06.1967
Kościół pw. św. Stanisława Biskupa jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu łazowskiego należącego do diecezji sosnowieckiej.
Wielokrotnie przebudowywany chruszczobrodzki kościół swoją historią sięga II poł. XV w. Jego sylwetka reprezentuje cechy stylu barokowego, aczkolwiek zostały one nieco zniekształcone przez liczne rozbudowy. Obecnie świątynia prezentuje typ bazylikowy, orientowany, z transeptem. Budowla posiada trzy nawy, które rozdzielają pilastry i jest pokryta dachem dwuspadowym. W sylwetce kościoła dominuje wieża z barokowym hełmem.
Do wnętrza świątyni prowadzi kruchta pod chórem i żelazna brama oraz piękne dębowe, przeszklone drzwi. Dobudowane pod koniec XIX w. boczne nawy są w połowie niższe od nawy głównej. Okna mają kształt owalny, posadzka jest cementowo-betonowa zdobiona pasami w kolorze bordo. Centralnym miejscem wnętrza kościoła jest oczywiście ołtarz główny zrobiony z drzewa dębowego. Zdobią go cztery kolumny i oświetlają światła. W ołtarzu widnieje obraz Matki Bożej Śnieżnej, a gdy zostanie zasunięty, ukazuje się obraz ukazujący Świętą Rodzinę. Na szczycie widnieje Trójca Święta, w niszach zaś stoją figury dziadków Jezusa – św. Joachima i św. Anny. Ta ostatnia pochodzi z przełomu XV/XVI w., podobnie jak rzeźba Matki Bożej. Na uwagę zasługują również rzeźby barokowe przedstawiające św. Kazimierza, św. Jana Nepomucena, św. Stanisława Biskupa Męczennika i św. Wojciecha, a także późnobarokowe – śś. Apostołów Piotra i Pawła, a także: ludowo-barokowy krucyfiks, feretron z ludową rzeźbą Matki Boskiej, epitafium Antoniego Świeńczyc Grabiańskiego zmarłego w 1843 r., fundacji Tomasza Grabiańskiego oraz epitafium Józefa i Anny Grabiańskich z XIX w.
Chruszczobrodzka wspólnota posiada także pochodzące z 1914 r. organy zbudowane na specjalne zamówienie w Cesarsko-Królewskiej Nadwornej Fabryce Organów Braci Rieger w Karniowie, z przeznaczeniem tylko do kościoła w Chruszczobrodzie. Cenna jest także datowana na 1766 r. monstrancja. Zachowały się również zabytkowe kielichy rokokowe, w tym jeden z 1770 r., a drugi z poł. XVIII w. oraz zabytkowe tkaniny, wśród których dominują ornaty. Własnością parafii pozostaje także niezwykle cenny rękopis: Jura Ecclesiae Parochialis Chroscobrodensis 1664, z dekoracją ornamentową, herbem Radwan, literami IP CSSO PCH odnoszącymi się do Jana Puszyńskiego, miejscowego proboszcza oraz z dwoma orłami na kartach tytułowych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwsza historyczna wzmianka o Chruszczobrodzie pochodzi z 1224 r. i związana jest z uposażeniem przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża nowego kościoła w Sączowie dziesięciną z Chruszczobrodu. Wg miejscowej legendy, nazwa miejscowości pochodzi od chrustu i brodu, które to okoliczni mieszkańcy wyrąbywali na opał.
Dzieje chruszczobrodzkiej parafii sięgają XV w. Z najstarszych zapisków wynika, że została ona erygowana przez biskupa krakowskiego Tomasza Strzempińskiego 9 maja 1459 r. Wówczas to zbudowano tutaj pierwszy drewniany kościół, który stał się zalążkiem obecnej świątyni. Wzniesiono go z fundacji ówczesnego dziedzica Mirzowic i części Chruszczobrodu – Mikołaja Mirzowskiego oraz nadano wezwanie Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, św. Stanisława Biskupa Męczennika i św. Bernardyna. Jego konsekracja miała miejsce w 1466 r. Używany przez dwieście lat, w poł. XVII w. wymagał podjęcia pilnych prac remontowych. Zostały one przeprowadzone w latach 1652–1667. Gruntownie odnowiona świątynia służyła wiernym do 1734 r., kiedy to postanowiono zamienić ją na murowaną. Wzniesiono wówczas murowane prezbiterium oraz zakrystię, dobudowano nawę główną i ukończono budowę wieży. W 1894 r. kościół wzbogacił się o nawy boczne, a następnie nowe prezbiterium, transept oraz zakrystię oraz dwie kaplice i dwie kolejne nawy boczne. W ten sposób powstała świątynia, którą można podziwiać do dnia dzisiejszego. Uroczystość konsekracji kościoła miała miejsce 11 października 1959 r., a dokonał jej biskup częstochowski ks. Zdzisław Goliński.
Na początku XX w. parafia pw. św. Stanisława BM w Chruszczobrodzie należała do dekanatu zawierciańskiego, gminy Rokitno Szlacheckie, diecezji częstochowskiej, województwa kieleckiego i starostwa będzińskiego. Już wówczas działało na jej terenie wiele organizacji, m.in. Bractwo św. Any, Bractwo Różańcowe i Światło Kościelne.
Źródło: peuk.fiiz.pl
