Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Czerteżu

Nr w rejestrze zabytków:
A-159 z dnia 8.05.1968
Data powstania obiektu: 1742 r.

Zespół usytuowany jest na wzniesieniu we wschodniej części wsi. Teren cerkiewny otoczony nowym, drewnianym parkanem, z bramką od północnego-zachodu. W centralnym punkcie położona jest orientowana cerkiew. W pobliżu cerkwi od zachodu stoi drewniana dzwonnica, a od północy nowy dom katechetyczny. W otoczeniu cerkwi zachowało się kilka starych nagrobków. Na północny-wschód od cerkwi, poza ogrodzeniem, rozciąga się cmentarz. Zespół cerkiewny złożony jest z cerkwi i dzwonnicy (wpisanych do rejestru zabytków) oraz pozostałości cmentarza. Drewniana cerkiew wzniesiona została w konstrukcji zrębowej. Jest to budowla trójdzielna, z obszerną nawą na rzucie kwadratu oraz dostawionymi do niej o połowę węższymi - babińcem i prezbiterium - również na rzutach zbliżonych do kwadratu. Na przedłużeniu prezbiterium dostawiona jest prostokątna zakrystia równa szerokością prezbiterium. Bryła cerkwi jest zwarta, z wyraźną, wertykalną dominantą części środkowej, którą stanowi nawa, niemal dwukrotnie wyższa od pozostałych głównych członów budowli. Jest ona zwieńczona ośmiobocznym tamburem nakrytym ośmiopolową, cebulastą kopułą z ślepą latarnią. Nad babińcem i prezbiterium z zakrystią (nie wyodrębnioną w bryle) dachy dwuspadowe. Nieco poniżej tych dachów całą cerkiew obiega wokoło daszek okapowy o konstrukcji wspartej na rysiach, tj. wysuwanych stopniowo belkach zrębu. Ściany i połacie dachowe powyżej daszku okapowego w całości kryte gontem, poniżej pozostawiony zrąb. Otwory drzwiowe i okna prostokątne. W nadprożu portalu do babińca ryty napis cyrylicą z datą budowy cerkwi. We wnętrzu przestrzeń babińca otwarta do nawy na całej szerokości i wysokości babińca. Prześwit z nawy do prezbiterium prostokątny, pozbawiony ikonostasu. W nawie powyżej tamburu założony został strop belkowy. W prezbiterium i babińcu zastosowano sklepienia kolebkowe, a w zakrystii strop płaski. Do zach. ściany babińca dostawiony jest chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. We wnętrzu zachowane resztki polichromii. Z dawnego wyposażenia w cerkwi znajduje się prestoł z pocz. XX w., dwa ołtarze boczne z poł. XVIII w. oraz ołtarz w zakrystii. Ikonostas przechowywany jest w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.

Na osi cerkwi od strony zachodniej znajduje się drewniana, wolnostojąca dzwonnica, wzniesiona na rzucie kwadratu. Jest ona złożona z dwóch kondygnacji szalowanych deskami w pionie o odmiennej konstrukcji: w dolnej zrębowa, w górnej słupowo-ramowa. W dolnej kondygnacji znajdują się dwa prostokątne otwory drzwiowe z przejściem na przestrzał, w górnej niewielkie otwory głosowe. Kondygnacje wydzielone zostały gontowym daszkiem okapowym. Dzwonnicę kryje dach namiotowy pobity gontem, zwieńczony czworoboczną latarnią. Wewnątrz portal z wyrytymi rozetami, datą budowy i nazwiskiem cieśli.

Źródło: zabytek.pl

Parafia wzmiankowana już w 1448 r. Obecnie istniejąca cerkiew zbudowana została w 1742 r. staraniem miejscowego ks. Jana Pacławskiego (data w nadprożu portalu do babińca). W 1836 r. przeprowadzono remont, podczas którego w znacznym stopniu zmienił się wygląd tej pierwotnie trójkopułowej cerkwi. Likwidacji uległy wówczas kopuły nad prezbiterium i babińcem, w miejsce których wprowadzono dachy dwuspadowe. We wnętrzu, w prezbiterium i babińcu (w związku z likwidacją kopuł) wykonano sklepienia kolebkowe. Niewykluczone, że podczas tego remontu dobudowano zakrystię na przedłużeniu prezbiterium od wsch. W 1857 r. zbudowana została dzwonnica a jej budowniczym był cieśla Seńko Kikta (informuje o tym inskrypcja wyryta na portalu wewnątrz dzwonnicy). Podczas remontu w 1921 r. (wg innych źródeł w 1924 r.) przekształcono elewację zachodnią i zmieniono daszki okapowe (wykonano m.in. nowe rysie i zmieniono kąt nachylenia daszków), a chór muzyczny przeniesiono z nawy do babińca. W 1924 r. wykonana została polichromia, której autorem był prawdopodobnie Paweł Zaporożskij. Od 1946 r. do 1995 r. cerkiew była użytkowana przez kościół rzymsko-katolicki. W 1967 r. przeprowadzono remont generalny świątyni (m. in. zrekonstruowano okna w ich pierwotnym kształcie). W l. 80 XX w. na terenie zespołu wzniesiono budynek katechetyczny. Ostatnie remonty cerkwi i dzwonnicy przeprowadzono w l. 1998, 2009 i 2010. Obecnie świątynia ponownie służy społeczności grekokatolickiej.

Źródło: zabytek.pl

  • Wskazówki dojazdu: wyjeżdżając z Sanoka drogą nr 28 w kierunku Krosna, skręcamy w prawo w drogę 886 na Rzeszów. Po 700 m skręcamy w prawo w drogę dojazdową do cerkwi. Po 300 m dojeżdżamy do celu. 
  • Msze św. - nabożeństwa odbywają się okazjonalnie, zazwyczaj raz w miesiącu. Jest to filia parafii greckokatolickiej w Sanoku.
  • Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, możliwość zwiedzania po uzgodnieniu telefonicznym - klucze znajdują się u p. Jana Hałajcio (zam. Zabłotce 61).
Zaktualizowano 6 miesięcy temu

Dane teleadresowe

38-500 Czerteż
Tel.: 13 463 20 15
place
49.576341, 22.150844Skopiowano do schowka
N49º34'34.828", E22º9'3.038"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Architektura drewniana
Miejsce/obiekt zbudowane w przeważającej części z drewna.
Parking
Miejsce/obiekt w pobliżu którego istnieje możliwość płatnego lub bezpłatnego zaparkowania samochodu.
Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Ogólnodostępny
Obiekt ogólnodostępny dla wszystkich w określonych dniach i godzinach. (np. instytucja publiczna lub kościół czynne w określonych godzinach).
Kościół greckokatolicki
Szlak Architektury Drewnianej Województwa Podkarpackiego

Inne w kategorii: Sakralne To najbliższe atrakcje w tej samej kategorii.

Najbliższe atrakcje W najbliższej okolicy znajduje się wiele ciekawych atrakcji. Oto niektóre z nich.

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.