Kościół ewangelicki pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Częstochowie

Pierwsze wzmianki o ewangelikach w okolicy Częstochowy pochodzą z końca XVIII w. Jednak dopiero w 1802 r. na północ od Częstochowy powstała pierwsza ewangelicka kolonia tkaczy z Niemiec. Początkowo nazywała się ona Hilbach, a następnie Czarnylas. Opiekę duszpasterską nad czarnoleskimi ewangelikami sprawowali początkowo kapelani wojsk pruskich, a następnie duchowni ze Śląska, przede wszystkim z Tarnowskich Gór. Po powstaniu w 1820 r. parafii ewangelickiej w Wieluniu, ewangelicy z Czarnegolasu udawali się tam na nabożeństwa. Po wybudowaniu w 1822 r. dzięki zapomodze cesarza rosyjskiego Aleksandra I domu modlitwy w Czarnymlesie, nabożeństwa odprawiali w nim dalej księża dojeżdżający z Wielunia. W 1848 r. Czarnylas stał się filiałem parafii wieluńskiej z własnymi księgami stanu cywilnego.

W 1852 r. rozpoczęto odprawianie nabożeństw w mieszkaniu prywatnym w Częstochowie. W tym samym roku przeniesiono siedzibę filiału z Czarnegolasu do Częstochowy. Decyzja ta podyktowana była m.in. tym, że po wybudowaniu Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej nastąpił szybki rozwój przemysłu w Częstochowie i związany z tym napływ nowych ewangelików, tak robotników, jak i pracowników administracji państwowej. W roku następnym opiekę duszpasterską nad filiałem częstochowskim przejął od ks. Edwarda Lembke z Wielunia, ks. Ludwik Muller z Piotrkowa Trybunalskiego. Za jego administracji filiałem częstochowskim w dniu 8 lipca 1860 r. poświęcono cmentarz ewangelicki w Częstochowie, a w 1868 r. uzyskano zezwolenie na otwarcie szkoły ewangelickiej. Jednak dopiero po dwóch latach Jan Baum otrzymał nominację na pierwszego nauczyciela w tej szkole.

W latach 1870–1880 nabożeństwa odbywały się w domu modlitwy w alei Najświętszej Marii Panny nr 14. W dniu 8 października 1891 r. superintendent generalny ks. Paweł von Everth poświęcił dom modlitwy w Częstochowie przy ulicy Ogrodowej 8.  

Dopiero w 1905 r. władze rządowe zgodziły się na utworzenie w Częstochowie parafii ewangelickiej. Cztery lata później ukonstytuował się komitet budowy kościoła. Aktu poświęcenia nowego kościoła dokonał w dniu 8 grudnia 1913 r. ks. biskup dr Juliusz Bursche w asyście 22 księży.

Ks. Leopold Wojak pełnił urząd proboszcza w parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie od 1912 do 1953 r. Za jego czasów powstała szkółka niedzielna, a nauka religii odbywała się w szkołach, powstał komitet pań opiekunek, przytułek dla starców, chór kościelny i związek młodzieży ewangelickiej. W dniu 25 stycznia 1931 r. poświęcona została plebania z kaplicą na parterze. Po powstaniu warszawskim na plebani częstochowskiej przebywało wielu przedwojennych duchownych oraz świeckich działaczy ewangelickich. Tutaj ukonstytuowały się pierwsze powojenne tymczasowe władze Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.

W latach 60. XX w. dokonano gruntownego remontu wieży i części murów kościoła, odmalowano wnętrze świątyni i zawieszono dwa nowe dzwony. W 1990 r. zakończono wymianę pokrycia dachu i wieży kościelnej z dachówki na blachę miedzianą. W 1992 r. odnowiono wnętrze i wymieniono stare ławki – niszczone przez korniki – na nowe. W 2000 r. przeprowadzono osuszanie kościoła, remont części elewacji oraz wieży. W 2002 r. kościół został wewnątrz wymalowany wg projektu kolorystycznego artysty plastyka Wojciecha Białka. W 2003 r. zabrzmiały w kościele po raz pierwszy w jego historii sześciogłosowe organy piszczałkowe, które dotychczas służyły w kaplicy ewangelickiej w Siemianowicach Śląskich.

Źródło: peuk.fiiz.pl