Kościół pw. św. Jakuba w Częstochowie
A/550/93 z 30.10.1993
Kościół pw. św. Jakuba jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem należącej do archidiecezji częstochowskiej.
Stojący w małym parku przy placu Biegańskiego niewielki kościół cechuje wielka prostota. Już na pierwszy rzut oka widać jednak, iż świątynia ta zdecydowanie różni się od innych katolickich budowli, przede wszystkim za sprawą kopuł i łuków, które nadają jej wygląd kościołów prawosławnych.
Świątynia została wzniesiona pod koniec XIX w. w miejscu, w którym w 1582 r. wybudowano kapliczkę pw. św. Jakuba, na terenie przejętym przez władze carskiej Rosji. Pierwotnie kościół był cerkwią, której patronowali św. Cyryl i Metody, a która była wzorowana na warszawskiej cerkwi pw. św. Marii Magdaleny.
Przejściowo wokół cerkwi istniał cmentarz prawosławny, który po niedługim czasie został zlikwidowany.
Świątynia przeszła w ręce katolików po zakończeniu I wojny światowej w ramach akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych. Wówczas otrzymała wezwanie św. Zygmunta i pełniła funkcję kościoła filialnego oraz funkcję kościoła wojskowego pw. św. Stanisława Kostki.
Na krótko w czasie II wojny światowej kościół znalazł się ponownie w rękach prawosławnych. Jednak już w marcu 1947 r. kościół na powrót był parafią św. Jakuba, a ks. prałat Wojciech Modry, proboszcz tejże parafii, usunął w 1948 r. kopuły bizantyjskie, środkowe zamienił na półkoliste, a boczne zastąpił stożkowatymi daszkami. Natomiast ks. proboszcz kanonik Tadeusz Ojrzyński dokonał latach 1969– 1974 gruntownej przebudowy wnętrza budowli na styl świątyni wczesnochrześcijańskiej wg projektu Stanisława Pospieszalskiego. Przyozdobiono je wówczas dekoracją sgraffitową wykonaną przez Marię Antoninę Kozłowską i Zofię Szczerba. Ściany boczne obito drewnianą boazerią, a okna wyposażono w nowe witraże. Jednakże do dziś budowla ta zachowała cechy architektury neobizantyjskiej, co czyni ją jedną z najpiękniejszych częstochowskich budowli sakralnych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwszy kościół pw. św. Jakuba istniał w miejscu dzisiejszej świątyni już pod koniec XVI w. Była to drewniana kapliczka wzniesiona z fundacji Jakuba Zalejskiego, przy drodze polnej wiodącej z Częstochowy na Jasną Górę, przy której umieszczono przytułek dla chorych pielgrzymów.
W 1642 r. o. Andrzej Gołdonowski, prowincjał zakonu paulinów, rozebrał mocno już zniszczony drewniany kościół i zbudował na jego miejscu kościół murowany, a przy nim obszerny dom dla chorych pielgrzymów. Tę świątynię odwiedził w 1683 r. odwiedził król Jan III Sobieski.
Przy kościele w 1786 r. osiadły mariawitki, zajmujące się wychowaniem młodzieży oraz opieką nad chorymi. Ich przełożona Paulina Jelec w 1861 r. wybudowała nieco dalej w kierunku Jasnej Góry, kościół pw. Najświętszego Imienia Maryi i klasztor, w którym siostry zamieszkały w 1862 r. Opiekowały się jednak dalej kościołem pw. św. Jakuba.
Po kasacie zgromadzenia kościół pw. św Jakuba stał się kościołem filialnymi parafii pw. św. Zygmunta.
W 1869 r. władze carskie zburzyły kościół pw. św. Jakuba. Rosyjscy robotnicy postawili na jego miejscu cerkiew pw. św. Cyryla i Metodego. W 1918 r. cerkiew przeszła w używanie kościoła rzymskokatolickiego i stała się ponownie kościołem filialnym parafii św. Zygmunta, a równocześnie kościołem rektorackim i garnizonowym dla Wojska Polskiego.
Ks. biskup Teodor Kubina 28 sierpnia 1937 r. erygował parafię pw. św. Jakuba. Rozważano również możliwość wzniesienia nowego kościoła parafialnego. Plany te jednak zniweczyły trudności finansowe i ostatecznie wybuch II wojny światowej.
W latach 1943–1947 kościół na powrót przeszedł w ręce prawosławne.
W latach 1957–1960 wybudowany został przy parafii dom parafialny. W latach 1969–1974 przeprowadzono gruntowny remont kościoła, urządzono jego wnętrze, dano polichromię technikami: sgraffito i al fresco, którą wykonały artystki mgr Maria Kozłowska i Zofia Szczerba. W podziemiach świątyni urządzono zakrystię. W 1981 r. w środkowej części podziemia kościoła urządzona została kaplica. W latach 1982–1983 zmieniono zniszczoną konstrukcję dachu, a kościół przykryto blachą miedzianą.
W kolejnych latach wykonywane były następne niezbędne remonty świątyni.
Źródło: peuk.fiiz.pl
