Zespół cmentarzy św. Rocha i św. Sebastiana w Częstochowie
414/87 z 25/02/1987
Najstarszy nagrobek na cmentarzu pochodzi z 1849 r. Spoczywają tutaj m.in. powstańcy powstania śląskiego, poetka Halina Poświatowska, Ignacy Kozielewski, a w części ewangelickiej – rodzina Franke’ów. W części ewangelickiej znajduje się ponadto kwatera żołnierzy niemieckich poległych w czasie I wojny światowej.
W kaplicy cmentarnej znajduje się płyta upamiętniająca marszałka Józefa Piłsudskiego. Obok kaplicy postawiono symboliczny grób-pomnik z położoną na nim otwartą księgą z nazwiskami osób związanych z konspiracją, a poległych w czasie okupacji lub w okresie PRL-u.
Na cmentarzu na uwagę zasługują ponadto:
- kwatera wojenna (17 mogił indywidualnych) powstańców śląskich poległych w 1921 r.;
- groby powstańców styczniowych z 1863 r.;
- grób zbiorowy wojenny 13 ofiar terroru hitlerowskiego, w tym 10 zakładników rozstrzelanych na Rynku Wieluńskim 1 listopada 1943 r.;
- kwatera wojenna żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych w latach 1915–1918;
- mogiła zbiorowa wojenna żołnierzy ruchu oporu poległych w 1944 r. oraz ofiar terroru hitlerowskiego poległych w 1939 r.
Znajdujący się na terenie zespołu cmentarnego kościół pw. śś. Rocha i Sebastiana został wzniesiony w poł. XVII w. Pierwotnie była tu murowana kaplica, która została zniszczona w czasie potopu szwedzkiego. W 1680 r. w miejscu kaplicy zbudowano z kamienia i cegły obecny kościół. Reprezentuje on styl barokowy, początkowo był budowlą jednonawową o sklepieniu kolebkowym, jednak w czasie przebudowy zyskał trójdzielną fasadę z dwiema wieżami w barokowych hełmach.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Do dzisiaj nie wiadomo dokładnie, z jakich powodów został założony opisywany cmentarz. Istnieją na ten temat dwie teorie. Pierwsza z nich mówi, iż nekropolia powstała jako cmentarz dla pielgrzymów zmarłych w drodze na Jasną Górę. Druga mówi o tym, iż cmentarz założono z uwagi na konieczność pochówku mieszkańców Częstochowy, którzy padli ofiarą epidemii w latach 40. XVII w. Drugą teorię może potwierdzać fakt, że św. Roch miał chronić przed chorobami zakaźnymi.
Pierwotnie była to nekropolia rzymsko-katolicka, jednak w poł. XIX w. wydzielono na niej część ewangelicką, a 30 lat później również część prawosławną. Cześć zespołu tworzą ponadto kwatery wojskowe, które zostały tutaj wydzielone w czasie I wojny światowej, na których chowano żołnierzy armii niemieckiej w zależności od wyznania. Spoczywają tutaj ofiary I i II wojny światowej.
Pierwszych pochówków na cmentarzu dokonano w 1641 r. Cmentarz powiększono w 1737 r., a dwa lata później pojawiły się pierwsze grobowce murowane. W 1767 r. został po raz pierwszy otoczony murem, później zrujnowanym i odbudowanym. Na cmentarzu znajdują się zabytkowe nagrobki z lat 1849–1906.
Pierwsza kaplica na terenie cmentarza powstała w latach 1641–1642, zniszczona została jednak w czasie potopu szwedzkiego. Na jej miejscu wzniesiono obecny kościół pw. śś. Rocha i Sebastiana, który został konsekrowany w 1680 r. Odnowiono go w 1739 r. oraz przebudowano w latach 1783–1785. Rozebrano wówczas najwyższą część wieży, po bokach dostawiono dwie wieże i wzniesiono zakrystię. Do 1880 r. obsługiwany był przez paulinów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
